Tiền tệ cố định tạo ra cơ hội cho các nhà đầu cơ kiếm tiền - bằng việc
“tấn công” vào điểm cố định đó. Vào những năm 1970, nhà kinh tế học
người Mỹ Paul Krugman (sinh năm 1953) đã đề xuất một lý thuyết về điều
này. Để thấy việc tấn công vào mức tỉ giá cố định có nghĩa là gì thì đầu tiên
chúng ta phải hiểu chính phủ gắn tỉ giá cố định cho tiền tệ như thế nào.
Chính phủ làm việc này bằng cách mua và bán tiền tệ để giữ nguyên giá trị
của nó. Điều tương tự cũng sẽ đúng nếu các nhà cầm quyền muốn cố định
giá xăng ở mức 15 peso một lít. Nếu ở mức 15 peso cung cho xăng vượt qua
cầu, thì chính phủ phải chi tiền để mua xăng nhằm ngăn không cho mức giá
bị giảm xuống. Ngược lại, nếu cầu vượt quá cung thì chính phủ sẽ phải cung
cấp thêm xăng để giá không tăng lên. Chính phủ cần phải tích trữ xăng để đề
phòng các trường hợp như vậy.
Tương tự, giả sử vào tháng Năm, chính phủ Mexico đã định giá của
đồng peso so với đồng đô la. Nếu vào tháng Sáu cầu cho đồng peso cao hơn
bình thường thì chính phủ phải in thêm đồng peso để không cho giá của
chúng tăng lên so với giá đã định. Nhưng nếu vào tháng Bảy, mọi người
mua nhiều đô hơn và bán nhiều peso hơn thường lệ thì giá của đồng peso có
nguy cơ bị giảm. Để giữ mức giá, chính phủ phải mua đồng peso trên thị
trường bằng tiền đô la tích trữ. Các nhà kinh tế học gọi lượng tích trữ này là
“dự trữ ngoại hối”; nó rất quan trọng cho việc điều chỉnh mức tỉ giá.
Theo lý thuyết của Krugman thì các nhà đầu cơ tấn công mức tỉ giá cố
định khi mà chính phủ chi tiêu quá tay. Vào những năm 1970, Mexico cố
định tỉ giá đồng tiền của nó với đô la. Chính phủ cũng đầu tư mạnh vào an
sinh xã hội, các dự án nhà ở và giao thông. Chính phủ không muốn đặt ra
những gánh nặng thuế lên người dân để chi trả cho những chi tiêu của chính
phủ. Thay vào đó, họ in thêm tiền. Bởi vì có nhiều peso so với đô la hơn
trước đây, giá trị của đồng peso dường như chắc chắn sẽ giảm xuống. Nhưng
giá giảm sẽ phá vỡ tỉ giá cố định. Chính phủ phải ngăn chặn điều này bằng
cách dùng dự trữ đô la để mua peso nhằm giữ vững lượng tiền peso trên thị
trường. Điều này chỉ hiệu quả trong một thời gian - cho đến khi chính phủ
dùng hết đô la dự trữ. Chính phủ tiếp tục in thêm tiền để chi trả cho các
