hay xấu. Khi bạn thấy một siêu thị vứt bỏ thực phẩm còn sử dụng tốt, bạn có
thể đánh giá điều đó là xấu bởi vì nó thật lãng phí. Và khi bạn nghĩ về sự
khác biệt giữa người giàu và người nghèo, bạn có thể đánh giá nó là xấu bởi
vì điều đó không công bằng.
Khi sự quan sát chính xác và sự phán xét khôn ngoan kết hợp với nhau,
kinh tế học có thể là một động lực cho sự thay đổi, để tạo ra các xã hội giàu
có hơn, công bằng hơn, trong đó nhiều người trong chúng ta có thể sống tốt.
Như nhà kinh tế học người Anh Alfred Marshall từng nói, các nhà kinh tế
học cần “những cái đầu lạnh, nhưng cũng cần những trái tim ấm”. Đúng vậy,
mô tả thế giới như một nhà khoa học, nhưng hãy chắc chắn rằng bạn làm
điều đó với lòng trắc ẩn trước nỗi đau khổ của những con người xung quanh
bạn - sau đó cố gắng thay đổi mọi thứ.
Kinh tế học ngày nay, loại kinh tế học mà người ta nghiên cứu tại
trường đại học, chỉ xuất hiện tương đối gần đây trong hàng ngàn năm văn
minh nhân loại. Nó xuất hiện một vài thế kỷ trước, khi chủ nghĩa tư bản, loại
hình kinh tế hiện nay thấy ở hầu hết các quốc gia, được sinh ra. Trong xã hội
tư bản chủ nghĩa, hầu hết các nguồn lực - lương thực, đất đai và sức lao
động của con người - đều được mua và bán bằng tiền. Việc mua và bán này
được gọi là “thị trường”. Ngoài ra, có một nhóm người, các nhà tư bản, là
những người sở hữu vốn: tiền, máy móc và nhà máy cần thiết để sản xuất
hàng hóa. Một nhóm khác là người lao động được tuyển dụng trong các
công ty tư bản. Bây giờ thì thật khó tưởng tượng theo bất kỳ cách nào khác.
Nhưng trước khi chủ nghĩa tư bản ra đời, mọi thứ đã rất khác. Người ta tự
nuôi trồng thực phẩm cho mình thay vì mua nó. Những người bình thường
không làm việc cho các công ty, mà làm việc cho vị lãnh chúa cai quản vùng
đất mà họ dựa vào để sinh sống.
So với toán học hay văn học thì kinh tế học là một ngành mới. Đối
tượng của kinh tế học hầu hết là những thứ mà các nhà tư bản quan tâm:
mua, bán và giá cả. Phần lớn cuốn sách này bàn về loại hình kinh tế này.
Nhưng chúng ta cũng sẽ xem xét cả các khái niệm kinh tế từ trước đó rất
lâu. Xét cho cùng, mọi xã hội, dù tư bản hay không, đều phải giải quyết vấn
