Quốc hội cũ. Bên bờ, những quán giải khát bỏ không, xếp chồng chất các
bàn ghế, buồn vắng như chợ chiều. Họ đang dở câu chuyện. Dân có vẻ bực
tức. Cái mũ cát-két nằm lọt thỏm trong bàn tay khỏe mạnh. Bàn tay bóp
nghiến cái mũ. Dân nói:
-Nhưng nó đánh mình đến nơi rồi. Ba giờ chiều rồi. Năm tiếng nữa là hết
hạn tối hậu thư. Cứ chịu mãi thế này à anh Kiên. Nhục lắm. Nhục lắm rồi!
Cổ Dân nghẹn ngào. Kiên nói:
-Chưa có lệnh thì cứ phải cắn răng mà chịu thôi. Lúc này, chúng ta chỉ có
một thái độ: sẵn sàng đợi lệnh Hồ Chủ tịch. Chúng ta là đảng viên càng
phải có thái độ đúng. Không thể manh động được. Cái đó là dứt khoát.
Kiên đã đứng tuổi. Người to ngang, thấp hơn Dân một đầu. Mặt chữ điền.
Anh là bộ đội, nhưng anh không mặc quân phục, mà chỉ vận một bộ quần
áo cũ hồi còn làm thợ sắp chữ ở một nhà in tư, mũ nồi, áo va-rơi màu nâu
đã cũ, sờn vai. Chỉ có cái quần ka-ki vàng chứng tỏ anh là bộ đội. Khẩu
súng lục giấu cộm bên hông. Có tiếng động cơ máy bay. Tiếng kêu, tiếng
trẻ con khóc trên những chiếc xe xích lô nhớn nhác, cái ngược cái xuôi trên
các ngả đường Hàng Trống, Vua Lê. Trên xe, người tản cư ngồi lút trong
những bọc gói, hòm xiểng, va li, thúng mủng. Một cái xe bò chở tủ bàn,
giường phản, chum vại cao ngất ngưởng. Bên một khung tranh Phúc lộc thọ
treo một lồng chim bạch yến. Một nhạc sĩ khom người cõng một cái contre
basạe, đi thui thủi. Người gồng gánh, người ôm con, người dắt trẻ. Một
người con gái gầy guộc đỡ một bà cụ đi không được. Một cái xe ba gác đổ
lăn kềnh giữa đường, đổ vỡ loảng xoảng, gạo bắn ra tung tóe. Một ông già
thở không ra hơi, dáng đi xiêu vẹo, cõng một đứa cháu đội khăn tang. Đầu
gối run run, ông già ngồi xệp xuống hè. Gắng mãi, gắng mãi cũng không
đứng dậy được. Dân nghiến răng lại, nước mắt ứa ra. Tiếng máy bay réo
ầm ầm. Hai anh em chạy đến một gốc cây. Máy bay tới. Nó bay thấp, là là
ngọn cây. Lá trút xuống như mưa. Tiếng kêu khóc ở đám tản cư vang lên,
thê thảm. Máy bay đã bay qua. Hai người đứng dậy đi nhanh. Kiên nói:
-Vấn đề bây giờ là đối với đại bác, xe tăng, máy bay của chúng nó, chúng
ta làm thế nào mà giữ được Hà Nội.
-Không giữ được thì ở lại làm gì?