Chương 24
NHỮNG GHI CHÚ KẾT THÚC VỀ TRIẾT HỌC XÃ HỘI MÀ LÝ THUYẾT TỔNG
QUÁT CÓ THỂ DẪN TỚI
I
N
hững khuyết điểm nổi bật của xã hội kinh tế trong đó chúng ta đang sống là không có việc làm đầy đủ và
phân phối của cải và thu nhập một cách thiếu cơ sở và bất công. Mối quan hệ giữa lý thuyết trình bày ở trên và
khuyết điểm thứ nhất là hiển nhiên. Nhưng lý thuyết đó cũng liên quan đến khuyết điểm thứ hai ở hai khía cạnh
quan trọng.
Từ cuối thế kỷ 19, việc xoá bỏ những sự khác biệt rất lớn về của cải và thu nhập đã có tiến bộ đáng kể, nhờ
áp dụng, nhất là ở Anh, chế độ thuế trực thu - thuế thu nhập, thuế phụ thu và thuế di sản. Lẽ ra nhiều người muốn
quá trình này được thực hiện xa hơn nữa, nhưng họ đã nhụt chí vì hai lý do: một phần họ sợ như vậy sẽ khuyến
khích người ta trốn thuế một cách khéo léo, và làm giảm sút quá mức động cơ thúc đẩy người ta chấp nhận rủi ro.
Nhưng theo tôi thì chủ yếu là do họ tin rằng sự tăng trưởng của vốn tuỳ thuộc vào sức mạnh của động cơ tiết kiệm
cá nhân và phần lớn sự tăng trưởng này tuỳ thuộc vào khoản tiết kiệm của những người giàu có lấy ra trong số tiền
dư thừa của họ. Lập luận của chúng tôi không ảnh hưởng đến lý do thứ nhất. Nhưng nó có thể làm thay đổi đáng
kể thái độ của chúng ta đối với lý do thứ hai. vì chúng ta đã thấy rằng chừng nào chưa có tình trạng toàn dụng
nhân công thì một khuynh hướng tiêu dùng thấp kém chẳng những không thúc đẩy, mà ngược lại còn cản trở sự
tăng trưởng của vốn; và chỉ trong điều kiện có toàn dụng nhân công thì một khuynh hướng tiêu dùng thấp kém
mới có thể dẫn đến việc tăng trưởng của vốn. Hơn nữa, kinh nghiệm cho thấy rằng trong điều kiện hiện tại tiết
kiệm của các định chế và thông qua các quỹ chìm là quá đủ rồi, và những biện pháp phân phối lại thu nhập để tăng
khuynh hướng tiêu dùng có thể thúc đẩy vốn tăng trưởng mạnh.
Có thể thấy rõ sự lẫn lộn hiện nay trong ý nghĩ của mọi người về vấn đề này ở chỗ nhiều người cho rằng thuế
di sản là nguyên nhân làm giảm sút nguồn lợi về vốn của một nước. Giả sử nhà nước sử dụng số tiền thuế này vào
những khoản chi tiêu bình thường cho nên thuế đánh vào thu nhập và tiêu dùng được giảm đi một cách tương ứng
hoặc giữ nguyên, thì tất nhiên đúng là một chính sách thuế quy định mức thuế nặng đối với di sản có tác động làm
tăng khuynh hướng tiêu dùng của cộng đồng. Nhưng vì sự tăng trưởng trong khuynh hướng tiêu dùng thông
thường nói chung (trừ trong điều kiện toàn dụng nhân công) sẽ đồng thời góp phần làm tăng kích thích đầu tư, nên
kết luận thường được rút ra là hoàn toàn trái ngược với thực tế.
Vì vậy, lập luận của chúng tôi đưa đến kết luận là trong điều kiện đương thời, sự tiết chế của những người
giàu có không góp phần thúc đẩy, như mọi người thường nghĩ, mà ngăn trở sự tăng trưởng của cải. Do đó, một
trong những cách biện hộ chủ yếu về mặt xã hội cho sự chênh lệch lớn về của cải bị loại bỏ. Tôi không nói rằng
không có những lý do khác, không được đề cập đến trong lý thuyết của chúng, có thể biện minh, cho một mức độ
chênh lệch nào đó trong một số hoàn cảnh nào đó. Những lập luận của chúng tôi đã loại bỏ được lý do quan trọng
nhất trong những lý do giải thích tại sao từ trước đến nay chúng ta nghĩ rằng hành động thận trọng là điều khôn
ngoan. Điều này ảnh hưởng đến thái độ của chúng ta đối với thuế di sản: bởi vì một số cách biện hộ cho sự chênh
lệch về thu nhập mà không thể áp dụng đối với sự chênh lệch về di sản.
Riêng về phần tôi, tôi cho rằng có những lý do về mặt xã hội và tâm lý biện minh cho những sự bất công
đáng kể về thu nhập và của cải, nhưng không biện minh cho sự chênh lệch lớn như tình trạng hiện nay. Có những
hoạt động có giá trị của con người đòi hỏi phải có động cơ kiếm tiền và môi trường sở hữu tài sản tư nhân để đảm
bảo thành công hoàn toàn. Hơn nữa, những xu hướng nguy hại của con người có thể hướng vào những hướng
tương đối không nguy hại, do có những cơ hội kiếm tiền và tạo dựng của cải tư nhân. Nếu không được đáp ứng
bằng cách này thì những xu hướng nguy hại sẽ tìm lối thoát bằng hành động tàn bạo, theo đuổi điên cuồng quyền
