gọi là huyện Thượng-châu thuộc phủ Bình-giang. Năm Minh-mạng thứ ba
(1822) triều Nguyễn đã đổi tên phủ Thượng-hồng làm phủ Bình-giang ».
Bà Duy, nhũ danh Phạm thị Hảo, là con gái của P.Q. Những chi tiết bà
cho biết về thân sinh của bà, tưởng cũng đáng xem là xác tín rồi. Không
ngờ bà PHẠM THỊ NGOẠN (em bà Phạm thị Hảo) trong tập tiểu luận đệ
trình ngày 7 tháng 5 năm 1972 tại trường Cao học thực hành ở Đại học
Sorbonne, Paris, cho biết ngày sanh là 17 tháng 12 năm 1892. Cũng theo bà
P.T. NGOẠN, thì ngay trong gia đình họ PHẠM, cũng đã có ba thoại về
ngày sanh của P.Q., nhưng con cái của P.Q. đều nhớ một điều rất chắc chắn
là song thân của họ cùng sanh một năm, đó là năm Nhâm Thìn 1892
. Vẫn
theo bà P.T. NGOẠN, theo giấy « thế vì khai sanh » (chớ không phải giấy
khai sanh,) năm sanh của P.Q. là 1891, mà giấy thế vì khai sanh (nhứt là từ
sau năm 1945 được dùng nhiều lắm) thì ai cũng rõ là một văn kiện chỉ có
giá trị pháp lý nhiều khi không đúng với sự thật. Như vậy, chúng ta có thể
coi năm 1892 là năm sanh thật sự của P.Q. được chăng ?
*
Về năm mất của P.Q., ngoài ông VŨ ĐÌNH TRÁC ghi năm 1946,
những tác giả khác đều ghi năm 1945. Còn ngày tháng thì không rõ và có
nhiều chỗ bất nhứt.
« Ngày 23 tháng 8 năm 1945, ông bị Ủy ban cách mạng xử tử tại một
địa điểm phụ cận kinh thành Huế ». – PHẠM VĂN DIÊU
« 1945 : Bị Việt-Minh bắn chết ở Huế. » – NGUYỄN SỸ TẾ và TGK
« Năm 1945, ông bị bắn chết ở Huế, trong vụ đảo chánh ». – ĐỖ VĂN
TÚ
« Ngày 23-8-1945, Phạm Quỳnh bị bọn quá khích sát hại ». – ĐÀM
XUÂN THIỀU, TRẦN TRỌNG SAN
« Đến sau ngày tháng 8, bọn quá khích bắt ông đem hạ sát ». – PHẠM
THẾ NGŨ
