Jung Chang và Jon Halliday
Mao: The Unknown Story
Chương 22
Phương cách Mao chọn để buộc Tưởng bóp cò là "thí quân", dùng đó làm
lý do yêu cầu Liên xô can thiệp. Con bài thí là Chính uỷ quân đoàn 4 Hạng
Anh, vốn đã nhiều lần ra mặt chống đối Mao. Đây là dịp để Mao mượn tay
Tưởng trừ khử.
Tháng 12-1940 Mao ban lệnh cho Hạng Anh dời quân khỏi Dương tử, rút
về bắc. Có hai ngã rút: bắc lộ và đông lộ. Mao báo cho Tưởng biết là mình
thỏa thuận rút quân theo yêu cầu của Tưởng hồi tháng 7, và xin mở đường.
Khi nhận được tin Tưởng cho phép quân đoàn 4 được an toàn rút ra theo
bắc lộ, Mao điện cho Hạng Anh là Tưởng cho lệnh rút qua ngã đông lộ.
Ngày 6-1-1941, quân Hạng Anh đụng đầu một lực lượng lớn hơn nhiều của
Tưởng, ông đánh điện về cầu cứu với Mao nhưng Mao không trả lời. (Sau
này Mao trả lời với điện Kreml là máy liên lạc bị hư từ ngày 6 tới ngày 9-
1). Tối ngày 11-1 Chu Ân Lai thông báo với báo chí là quân đoàn 4 bị quân
Tưởng bao vây và tấn công. Chỉ là thông báo mà thôi, chứ không xin
Tưởng ban lệnh ngừng tấn công. Ngày 12-1, Tưởng tự ý ban lệnh ngừng
đánh, và không những thế, ông còn cho phép quân đoàn 4 được đóng quân
tại chỗ, để dưỡng quân. Hạng Anh thoát chết vì quân Tưởng, nhưng bị
người tùy phái của mình giết hai tháng sau trong khi đang ngủ.
Hiện tại Hạng Anh vẫn bị sử sách hiện thời của TQ phê bình là làm tiêu
hao quân đoàn 4 vì đi lầm đường.
Mao liên tục đánh điện cho Moscow, "hết cái này tới cái khác", theo một
nguồn tin tình báo Liên xô: "kế hoạch của Tưởng là tiêu diệt lần mòn quân
đội của tôi, trước là quân đoàn 4, sau đó sẽ là quân đoàn 8. Nếu không
được phản công thì chỉ có đường chết".
