"Khôn ngoan thì cũng đúng," Olney đối lại. "Nhưng lại rất công bằng.
Những người duy nhất biết tiếng Latin của họ là những ông bào chế, những
ông luật sư và những ông giáo dạy tiếng Latin. Nếu Martin muốn trở nên
một người như thế, thì tôi nói sai. Nhưng như thế thì anh ấy nghiên cứu
Herbert Spencer để làm gì? Martin vừa mới phát hiện ra Spencer, thế là
cuồng lên ngay. Tại sao? Bởi vì Spencer đã mang anh ấy đến một nơi nào
đó. Spencer không thể mang tôi tới một nơi nào, mà cũng không thể mang
cô. Chúng ta không có nơi nào mà đi cả. Một ngày kia cô sẽ đi lấy chồng.
Còn tôi, cũng chẳng có việc gì mà làm ngoài cái việc lại theo nghề luật sư
hay nghề kinh doanh để mà giữ gìn lấy cái gia tài cha tôi sắp để lại cho tôi."
Olney đứng dậy đi, nhưng ra đến cửa anh còn quay lại, bồi thêm một
phát cuối cùng:
"Cô Ruth, xin cô để cho anh Martin được yên. Những cái gì đó lợi cho
anh nhất, anh ấy cũng tự biết. Cô cứ xem anh ấy đã làm được những gì thì
rõ. Anh ấy làm cho tôi đôi khi thấy chán, chán và xấu hổ cho cái thân tôi.
Bây giờ anh ấy biết về thế giới, về cuộc đời, về địa vị của con người, về tất
cả mọi thứ hơn là Arthur, hơn là Norman, hơn tôi, hơn cả cô nữa, mặc dù
chúng ta biết tiếng Latin, tiếng Pháp, tiếng Saxon và có tri thức."
"Nhưng Ruth là cô giáo của tôi." Martin trả lời có vẻ nghĩa hiệp. "Cô
ấy có trách nhiệm về những điều tôi học."
"Khỉ thật!" Olney nhìn Ruth có vẻ ranh mãnh. "Tôi chắc rồi anh lại sẽ
nói với tôi là do cô ta khuyên nên anh mới đọc Spencer, có điều là anh
không nói thế. Mà cô ta cũng chẳng biết gì về Darwin và Tiến hóa luận hơn
là tôi biết về những mỏ vàng của vua Solomon. Thế còn những định nghĩa
hắc búa, vỡ đầu về vấn đề này, vấn đề khác của Spencer mà hôm nọ anh
ném cho chúng tôi - nào tính bất định, nào tính vô tổ chức, tính đồng loại.
Anh cứ thử ném cho cô ấy, xem cô ấy có hiểu một chữ nào không. Đó có
phải là tri thức đâu, anh cũng biết đấy. A ta-ra-la, Martin này, nếu anh mà
dính vào tiếng Latin là tôi không còn kính nể anh đâu đấy!"
