Lúc đó, bác Nông địa cầu lại đi công tác ở Cam Túc, khi trở về thì
người bạn thân đã từ giã cõi đời. Sau này, Lưu Hoại Thủy đem cuốn sổ
ghi chép giao tận tay bác Nông địa cầu, lúc giáo sư giở trang đầu tiên,
lão có liếc mắt nhìn trộm, chỉ thấy bên trong viết bốn chữ “Yêu nhĩ Lâu
Lan”, cũng không rõ bốn chữ đó ngầm ám chỉ điều gì, chỉ thấy giáo sư
Nông địa cầu biểu lộ nét mặt rất đỗi kinh ngạc: “Cái ông Viễn này, đúng
là gan to coi trời bằng vung…”, nói đoạn ông vội vàng lướt mắt từ đầu
đến cuối một lượt, đọc xong liền châm lửa xé từng trang ra đốt ngay
trước mặt lão, cả cuốn sổ cháy thành tro bụi.
Sau này, vì tò mò nên Lưu Hoại Thủy có vài lần dò hỏi về nội dung
cuốn sổ, nhưng bác Nông địa cầu miệng kín như bưng, không tiết lộ nửa
lời, đã thế lần nào giáo sư cũng cảnh cáo lão: “Việc này thuộc phạm trù
cần bảo mật tuyệt đối, những việc không nên hỏi thì tốt nhất anh chớ hỏi
nhiều, những việc không nên nhìn thì hãy tránh nhìn, càng biêt nhiều thì
anh càng gặp nhiều nguy hiểm hơn thôi.”
Lưu Hoại Thủy không muốn chuốc họa vào thân, nên đành dập tắt ý
định đó, từ đó trở đi, lão không tìm hiểu sâu thêm về việc này nữa.
Sau khi đại Cách mạng Văn hóa bùng nổ, bác Nông địa cầu cũng
không thể thoát tội, giáo sư bị đẩy xuống vùng nông thôn tham gia cải
tạo lao động, mãi đến mùa hè năm nay mới được trả về và bố trí vào một
đội trắc họa để chủ trì công việc. Nhiệm vụ chủ yếu của phân đội này là
tìm kiếm các quặng vàng ở Tân Cương, suốt dải chiều dài từ cực tây sa
mạc Lopnor đến vùng Đại Sa Bản trên sa mạc Kumtag, trước đây từng là
sông Sa Bản huyền bí. Trong lịch sử có hai dòng Sa Bản chảy ở hai đầu
nam bắc, một dòng quấn quanh thành cổ Lâu Lan, ven sông là những hồ
muối đan cài hình xương cá và địa mạo Nhã Đan(1) với đủ hình thù kỳ
quái, còn dòng thứ hai bắt nguồn từ núi A-erh-chin, nó là dòng sông
ngầm đi xuyên qua núi cát. Trong nhiều tài liệu địa lý miêu tả mạch núi
thế sông, các học giả cho rằng sông Sa Bản ở hai đầu nam bắc là một
dòng sông chảy thông suốt, nhưng trên thực tế, đó là hai dòng sông tách
biệt không hề liên quan với nhau.
