Cái là tôn giáo muốn đạt tới, phúc lạc. Còn truyền thống cho rằng, phúc
lạc cũng thuộc về turba, dù không phải là của sự sống hư hỏng, mà
ngược lại. Không cần thực hiện điều trái ngược của sự hư hỏng mà cần
đuổi sự sống hư hỏng ra khỏi cửa.
67.
Tôn giáo là sản phẩm của sự sống hư hỏng. Tri thức truyền thống đến
từ sự sống cội nguồn và thanh toán sự hư hỏng.
68.
Con người không được phép phủ định khoảnh khắc nó sống, để đừng
đánh mất mối quan hệ với cái tuyệt đối. Sự phủ định hoàn cảnh lịch sử
và số phận là sự chạy trốn, chạy trốn khỏi hiện thực. Con đường dẫn
đến sự giải thoát chỉ có thể mở ra bằng sự trung thành với khoảnh khắc.
Với đời sống, khoảnh khắc tôn giáo là thứ tồn tại không thể thiếu,
cần bởi vì mọi con người cần tôn giáo của họ, như mọi dân chúng cần
nói một ngôn ngữ, cần tồn tại với một dân tộc, cần sống trong một xã
hội và gia đình nào đấy. Hiện sinh mang tính chất lịch sử là sự xuất
hiện cụ thể của con người vĩnh cửu.
69.
Tôn giáo an ủi. Nhưng an ủi chỉ là hậu quả. Hậu quả của sự thật trong
tôn giáo là con người đi an ủi.
70.
Nietzsche tưởng rằng trạng thái sau cùng là chủ nghĩa vô thần
(ateizmus) tôn giáo. Nhưng theo truyền thống đó là chủ nghĩa vô thần
phi tôn giáo.
