cho trọng thể nhất, chẳng ai chịu kém cạnh những nhà xung quanh, họ tổ
chức ít nhất cũng ba bốn bữa, tùy theo năng lực của từng gia đình. Bởi đây
là thời điểm ăn chơi thả cửa nên nếu người ta không tiệc tùng thết đãi họ
hàng và bằng hữu - dù biết làm thế thì những tháng còn lại sẽ phải ăn mày
để sống - sẽ bị mang tiếng là đồ bần tiện.
Ngày đầu năm người ta kiêng ra ngoài, trừ đám lính hầu cận, chỉ đóng cửa
ngồi nhà, không tiếp khách trừ khi đó là họ hàng thân thuộc. Nhiều người
thẳng thừng từ chối cho người khác dù chỉ là một ngụm nước, một viên than
củi và sẽ vô cùng giận dữ với những ai ngỏ ý xin xỏ họ trong ngày đầu năm
bởi họ mê tín rằng sẽ gặp điều rủi ro, rằng cả năm họ sẽ phải cho liên tiếp và
cuối cùng là rơi vào cảnh ăn mày. Lý do của việc ngồi nhà ngày đầu năm
cũng xuất phát từ lý do mê tín, lo sợ gặp điều chẳng lành thì vận hạn cả năm
sẽ chẳng ra sao. Họ tin vào điều này một cách hết sức mù quáng. Vào ngày
mồng Hai Tết họ mới đi thăm hỏi và chúc Tết những người bề trên, cũng
như việc những người bề dưới đến thăm và chúc Tết họ. Tuy nhiên, quan lại
sẽ vào chúc Tết Vua và Chúa trong ngày đầu năm hết sức đúng giờ và lễ
phép.
Một số người cho rằng năm mới của người Đàng Ngoài bắt đầu từ ngày
25 của tháng âm lịch cuối cùng
, nhưng theo tôi điều đó không đúng.
Nguyên nhân của sự hiểu lầm này nằm ở chỗ vào ngày 25 tháng Chạp ấn
triện được lật ngược lên và cất vào trong hộp trong đúng một tháng. Trong
quãng thời gian đó công đường đóng cửa, không có hoạt động xét xử gì diễn
ra, con nợ không bị xiết, các tội nhỏ như trộm vặt, đánh nhau... không bị
truy tố, tội giết người thì bị tri phủ giải quyết bằng cách bỏ tù chờ khi khai
ấn mới đem xét xử. Tôi cho rằng năm mới của người Đàng Ngoài bắt đầu
vào ngày mồng Một tháng Giêng âm lịch - vốn thường rơi vào khoảng ngày
25 tháng Một theo lịch Âu - và sẽ kéo dài một tháng giống như phong tục
của người Trung Quốc.
Những điều kể trên cho thấy ông Taverniere đã phóng đại quá nhiều điều
về Đàng Ngoài, nhất là khi ông ta mô tả người dân xứ này là chăm chỉ, chịu
khó và luôn dành thời gian vào những việc có ích. Trong chừng mực nào đó
điều này có thể đúng với phụ nữ chứ đàn ông Đàng Ngoài thì nhìn chung là
