MỘT CÁCH ĐỂ CỦA CHO CON
Muốn cho con cái sau có quyền cao chức trọng, nhà ngói
cây mít, ao cả ruộng liền là lẽ thường tình của mọi người. Vị
lòng ước ao ấy mà lắm người chắt bóp từng đồng, dè sẻn
từng li, ăn nhịn để dành, mong gây dựng cho con cái mai
sau. Tuy phải khó nhọc, hoặc dầm nắng dãi mưa, hoặc chân
bùn tay lấm, hoặc chèo non vượt biển, mà miễn kiếm được
dư dật ít nhiều dành dịn nay tí mai tí, lâu dần thành tiền
đống để lại cho con làm vốn liếng là cũng không há răng hở
môi phàn nàn chi cả. Có khi thương con quá, đến nỗi không
nỡ trái ý, muốn sao cho vậy, không dám bắt học hành, sợ
con phải nhọc mà thường nghĩ thầm rằng : ngày nay là buổi
kim tiền thiết huyết, nay ta dành dịn có tiền thì nhờ oai
đồng bạc dẫu đổi trắng thay đen còn được, huống chưng là
lo danh phận cho con, tưởng dễ như dở bàn tay có khó gì.
Vả chăng đến khi con ta nhớn khôn lên, sẵn đã có vốn liếng
nó làm ruộng đi buôn, làm gì chả đủ được sung-sướng, tội
gì bắt nó vùi đầu vào quyển sách suốt ngày cho mệt thân
nó. Mà lại lắm người văn hay chữ tốt nhưng vẫn cũng xác
như vờ, sơ như rộng thì tội gì ta bắt con ta mỏi óc nhọc xác
làm chi.
Ôi ! Thương con đến thế thật không thương phải
đường ! Cái lý tưởng để của chìm của nổi cho con còn hơn là
cho con ăn học thật là sai lầm lắm lắm. Ta đã thấy bao
nhiêu nhà trọc-phú chỉ lắm của nhiều tiền mà óc rỗng tếch,
ngu si, dại dột, tròng vào chữ như xem vào tường, hay phải
lừa đảo, người bảo phải chả theo, chỉ nghe kẻ nói dối, nên
