đô thị nhỏ thì lại càng ít nữa. So với các nước trong khu vực có lẽ chúng ta
còn phải cố gắng tiến thêm.
Nói ngoại ngữ là một chuyện, nhưng khi chúng ta tiếp đón người nước
ngoài, hoặc khi dân Việt Nam đi du lịch, sự lúng túng còn trông thấy rõ hơn
nữa, vì đã thiếu ngoại ngữ chúng ta còn kém hiểu biết văn hóa của người đối
thoại. Do đó, có nhiều trường hợp gây ra sự khó hiểu và tất nhiên sẽ không
phát huy đúng được tình cảm người nước ngoài muốn dành cho chúng ta
cũng như tình cảm chúng ta sẵn có đối với họ.
Còn đến khi đi vào những khúc mắc của một cuộc thương thuyết trên một
dự án có nhiều bí ẩn pháp lý, kỹ thuật, tài chánh, nhân sự thì sự lúng túng,
bỡ ngỡ lên đến cao điểm. Ngay cả khi chỉ đàm phán giữa người Việt với
nhau đã đôi khi quá phức tạp, nói chi đến những phái đoàn nước ngoài, chưa
kể đến những phái đoàn của những công ty đa quốc gia đôi khi chứa hàng
chục quốc tịch, chủng tộc, văn hóa, phong tục trong chính đoàn của họ!
Bạn nghĩ chuyện có chi mà phức tạp? Vậy để minh họa, tôi chỉ nêu lên
nhiều dịp tôi thương thuyết với ngay một phái đoàn Việt Nam. Có một lần
tôi dẫn một phái đoàn Pháp tới Thành phố Hồ Chí Minh, dự cuộc thương
thuyết có mặt của quan chức rất cao cấp phía Việt Nam. Tất nhiên tôi phải
phát biểu bằng tiếng Anh, còn phía Việt Nam nói tiếng Việt, và cả hai bên
đều dùng thông dịch viên. Tuy nhiên, khi nghe thông dịch viên của hai bên
(thông dịch viên bên chúng tôi dịch từ Anh sang Việt, thông dịch viên bên
kia dịch từ Việt sang Anh), tôi nhận xét thấy có rất nhiều chỗ sai (vì tôi dùng
thông thạo cả ba thứ tiếng Anh - Pháp - Việt nên hiểu rõ tình huống), thậm
chí có lúc họ còn dịch hoàn toàn trái ngược với ý của người phát biểu. Khi
đó tôi mới hiểu được rằng một cuộc thương thuyết kỹ thuật hay tài chánh mà
phải dùng nhiều ngoại ngữ khó khăn đến mức nào! Tại sao thế? Đó là do
tính cách kỹ thuật của dự án hay của sản phẩm. Người thông dịch viên đơn
thuần chỉ giỏi ngoại ngữ, nhưng nào họ có biết mô tê gì về kỹ thuật? Do đó
lý tưởng là chính các đối tác đàm phán thạo tiếng của nhau, vì chỉ khi đó
mới có thể thông cảm với nhau về cả những chi tiết máy móc, sinh học hay
y khoa là nội dung của đề tài bàn luận!
