viên mất chỗ, phải nhường vai trò cho một kẻ xấu số khác vào thay ngay
ngày hôm sau.
Chuyện thương thuyết còn dành những tình huống éo le đến ngặt nghèo
khi có cả sự cách biệt về văn hóa hay lịch sử nữa. Bạn chắc còn nhớ vào
cuối thế kỷ 20 có chiến tranh giữa Anh Quốc và Argentina về đảo Falklands.
Bạn thử tưởng tượng xem sau chiến tranh, một cuộc thương thuyết kỹ thuật
giữa người Anh và người Argentina sẽ khó khăn ra sao? Chỉ cần đi xem một
trận giao hữu bóng đá giữa hai nước vài năm về sau. Cứ mỗi lần như thế thì
có sự điều động hùng hậu của cảnh sát trật tự, còn báo chí chỉ nhắc đến mối
hận thù khó quên và xem trận đấu như một cuộc chiến tranh để trả thù xưa.
Lịch sử có rất nhiều mẩu chuyện tương tự, lúc thì giao hảo, lúc thì chiến
tranh. Khi các hậu duệ của những thế hệ có mâu thuẫn với nhau vào đàm
phán thì ngay với những đề tài hoàn toàn vô tư, sự tranh chấp vẫn có phần
gay go khác thường, nói chi đến những thảm họa lịch sử khác, như những gì
người Đức đã gây ra cho dân Do Thái vào giữa thế kỷ 20, hay dấu ấn của
người Nhật để lại bên Trung Quốc vào những năm trước đó.
Những nguyên tắc phải tôn trọng khi thương
thuyết với người nước ngoài
1. Nhập gia tùy tục
Đàm phán ở nơi nào, phép lễ phải theo phong tục nơi đó. Tại đây tôi cảm
thấy có bổn phận nhắc nhở bạn đọc rằng tục lệ tiếp đón và quý khách của
dân tộc ta đi quá xa, vọng ngoại một cách vô lý.
Có một chuyện xảy ra rất nhiều lần khi chính tôi đưa một phái đoàn Pháp
đi thương thuyết đó đây. Tôi là trưởng phái đoàn, và danh sách của phái
đoàn cũng được đưa tới nơi tiếp tân ghi rõ chức vị của từng thành viên. Thế
nhưng khi sắp ghế ngồi đàm phán, các bạn trong nước vẫn để cho mấy ông
Tây là nhân viên của tôi ngồi những chỗ thường sắp đặt cho chủ tịch đoàn,
còn tôi thì chơi vơi giữa đoàn như là một thành viên bình thường. Đến khi
phát biểu, đối tác chính bên phía Việt Nam cứ nhìn ông phụ tá Tây của tôi
