khác nhau, văn hóa giáo dục khác nhau, lòng yêu nước có lẽ cũng khác
nhau, cũng như ý chí hy sinh và tinh thần xây dựng tiềm tàng.
Tôi muốn dùng những hình ảnh trên để nhấn mạnh vào yếu tố con người
trong xã hội. Và cũng để các bạn ý thức rõ hơn tầm quan trọng của yếu tố
này trong lĩnh vực thương thuyết.
Cùng một cuộc thương thuyết, cùng một mục đích, được tổ chức cùng
một lúc, cùng một nơi, nhưng nếu chỉ thay đổi nhân sự tham gia vào cuộc sẽ
đưa đến những kết quả khá khác nhau. Điều này không đáng ngạc nhiên,
nhưng vô cùng quan trọng. Do đó, tôi muốn đưa yếu tố nhân sự lên hàng đầu
để bạn đọc chú ý và ghi nhớ.
Trở lại với chuyện thằng Bờm và Phú Ông, thử thay thế bằng thằng Tèo
hay thằng Cũn, rồi Phú Ông miền nọ bằng Đại Gia một miền nào khác, có lẽ
câu chuyện thằng Bờm sẽ không để lại cho chúng ta được 10 câu ca dao quý
giá kia. Đó là chưa kể đến tác giả vô danh đã viết nên 10 câu đó. Một tác giả
nào khác sẽ viết khác. Chuyện Thằng Bờm với Phú Ông như thế là có 3
nhân vật, chứ không phải 2 như chúng ta có thể tưởng. Thế rồi nếu lại nói
đến cuốn sách các bạn đang cầm trên tay thì nhân sự lại nhân lên, vì có thêm
chính tôi và các bạn đọc đóng một vai gián tiếp trong truyện thằng Bờm,
nhiều thế kỷ sau bài thơ.
Bạn thấy buồn cười ư? Không đâu bạn ạ. Ví dụ như thế giới này chỉ có
khỉ chứ không còn loài thú nào khác, có lẽ chẳng bao giờ có thương thuyết
với hội nghị, xã hội sẽ leo cây chuối kiếm trái để ăn suốt ngày. Còn nếu xã
hội chỉ là một biển rộng toàn cá là cá, có lẽ dưới nước người ta sẽ tưởng
tượng một xã hội an bình. Sẽ không có sự chèn ép, tranh giành như trên đất
liền, và tất nhiên ngay ý tưởng thương thuyết cũng sẽ không hiện thực.
Tôi nói vui như vậy cốt để các bạn hiểu cho thật rõ, thật kỹ rằng: khi có
việc thương thuyết, các bạn phải nghiên cứu các nhân sự thật kỹ lưỡng.
Những người ngồi trước mặt, bên cạnh, hoặc đằng sau là những ai? Họ có tư
duy văn hóa như thế nào, họ lý luận và phản ứng ra sao, trong thâm tâm của
họ có những ẩn ý gì, họ nhìn quyền lợi của tập thể như thế nào, rồi họ đánh
giá việc làm của mình cũng như những quyền lợi lớn nhỏ của cá nhân họ
