cách không thể tưởng tượng nổi. Chúng ta không đối mặt với các anh hùng
sử thi nữa mà với các anh hùng tâm lí, những kẻ tự nói dối thông qua những
hướng nội, những phân tâm, những ưu việt.
Về những kẻ này, nói như Nietzsche, chỉ nên bịt mũi khi nói về họ, bởi vì
họ không chỉ tự diễn vai trò hoàn hảo với bản thân bằng sự thỏa mãn không
tấn công nổi, khinh thường tất cả những ai bị ảnh hưởng bởi tính chất tiêu
cực của vai trò này, mà họ còn tỏ ra không bao giờ nhầm lẫn nữa bởi cái họ
làm đã trở thành khoa học. Loại người này không phương cứu chữa. Không
hề ngớ ngẩn. Chỉ hiện sinh giả. Kẻ nguy hiểm không phải kẻ nói dối từ bài
bản mà là kẻ không cần sách, bản năng hóa sự nói dối. Những kẻ mà tâm lí
bên trong là phản xạ. Đây là những bậc thầy tâm lí, những kẻ đã thực hiện
xong hoàn toàn kĩ thuật tự lừa dối bản thân.
Kĩ thuật của sự tự lừa dối bao giờ cũng đi trước kĩ thuật của sự tự phê
bình. Cái phi lí trong thời đại của tôn giáo và triết học xưa, trong thời đại
nay của khoa học đã trở thành cái hằng ngày, sự tự lừa dối hiện diện một
cách không thể lật tẩy được nữa. Tất nhiên trong trường hợp này sự dối trá
không phải tội ác, không phải là bệnh tật cũng không phải là lỗi logic. Sự
lừa dối là một hiện sinh không trong sạch, và điều này chỉ có nghĩa như sau:
con người tự làm hỏng mình, chứ không phải làm hỏng người khác trước
nhất.
Con người đi với ngành tâm lí học, giống như một nhà nước nhận ra đội
ngũ lãnh tụ của mình do kẻ thù trả lương.
Tâm lí học xuất hiện để đi tìm quá trình giải quyết sự lừa dối, một quá
trình trong hiện sinh giả và trong những sự giả dối toàn bộ - dù có ý thức
hay vô thức - lựa chọn ra sự đánh lạc hướng từ con người và biến nó thành
cái vô hại. Trong các phương pháp phê phán và tự phê phán của tâm lí học
người ta tưởng rằng bằng các phương pháp này có thể cứu vớt hiện sinh và
tư tưởng, có thể vô hiệu hóa sự dối trá. Thế là ban đầu tâm lí học là một
dạng khử trùng một tạo vật được tiếp diễn bởi quyền lợi vệ sinh bên trong,
một sự lập lại danh dự sơ khai (Nietzsche: trong tác phẩm Intellektuelle
Redlichkeit) và là sự giải tỏa toàn bộ những hành vi đánh lạc hướng.
