- Khi nghe đọc quyết định kỷ luật, Toàn có thấy gì đặc biệt ở phần lý
lịch nhân thân các đồng chí mình không?
- Tôi không để ý lắm.
- Cả năm đồng chí mình, từ đồng chí thường vụ mới bổ sung tất cả đều
xuất thân từ thành phần... rất tốt.
- Rất tốt?
- Đúng thế. Trần Quàn thì vô nghề nghiệp, sống cầu bơ cầu bất từ nhỏ.
Còn bốn đồng chí khác thì ba người trước cách mạng là ăn mày, trong đó,
hai là ăn mày chuyên nghiệp.
Toàn im lặng. Ô tô đã bật đèn pha. Đêm như giọt mực loang. Trong
luồng đèn sáng quắc, bay bay những hạt bụi sương. Lát sau, thầy luồng đèn
sáng quét qua quét lại những mảng tường trắng lóa thì Toàn hiểu ô tô đang
đi qua thị xã tỉnh lỵ. Thị xã tỉnh lỵ, nơi có ngôi trường cấp ba của Toàn.
Những đường phố đổ dốc. Những ngõ nhỏ hun hút rợp bóng cây. Giờ đây
tất cả chỉ còn là một khối gạch ngói im lìm. Thấy nó mà chạnh nhớ một
đêm mùa thu dịu dàng đã rất xa. Phong vừa đi làm ca đêm ở nhà máy điện
bên kia sông về. Anh đón Phong ở đầu phố. Hai người đi theo một con phố
đổ dốc. Đêm thu lững lờ trôi. Chợt vẳng lại từ đâu đó một tiếng đàn
măngđôlin như những hạt sương rơi, thánh thót bâng quơ. Và cả hai bỗng
dưng cùng đứng lại, nắm tay nhau, lặng đi trong ngơ ngẩn.
Tâm tư ấy dẫn đến trạng thái hơi lãng đãng, Toàn ngẩng lên:
- Anh Quyết Định ạ, hôm rồi, tôi không được nghe trực tiếp anh nói.
Nhưng có nghe anh Bình nhắc lại. Khi bàn về lỗi lầm của Trần Quàn anh
giải thích bằng một câu tục ngữ Tày: Vài căn nà. Mạ căn trá. Trâu gần
ruộng. Ngựa gần mạ. Tôi cho là, cũng có thể nên thể tất như thế. Phải xuất
phát từ đời sống, từ con người, chứ không nên từ khái niệm rồi quy chụp.
Tôi có ý nghĩ, phải chăng, ít lâu nay ta cứ hay chính trị hóa mọi câu chuyện
