Giọng đầm ấm, giản dị, ông Quyết Định mở đầu bài nói tổng kết hội
nghị. Và Toàn có cảm giác mọi người hơi bị bất ngờ. Chả ai trả lời ông cả.
Nhưng mọi người đều nghển cả dậy. Người bí thư giữ im lặng vài giây và
đưa con mắt lướt qua gương mặt tất cả các đại biểu. Ông nói tiếp trong nụ
cười mỉm thật hiền lành:
- Thành ra, chính vì thế, tôi phải kể ngay cho các đồng chí nghe một giai
thoại, một câu chuyện cổ sau đây.
Giai thoại gì vậy? Toàn nhìn ông. Và thế là Toàn hiểu rồi. Đó là một câu
chuyện cổ của nước Ba Tư. Chuyện kể rằng, ở xứ nọ, có một nhà văn trẻ
tuổi. Lên ngôi vua lúc hai mươi tuổi, ngài mong muốn mình sẽ thật sự là
một đấng minh quân. Vì vậy, vừa ngồi vào ngai vàng trị vì đất nước được
một tháng, ngài đã ra lệnh tập trung tất cả các nhà bác học trong nước để
viết một bộ lịch sử nhân loại. Với mục đích là để ngài đọc và rút kinh
nghiệm, để không bao giờ đi vào vết xe đổ, mắc phải sai lầm như các vị vua
tiền bối. Hai mươi năm sau, các nhà bác học mới hoàn thành công trình của
họ và trước tác của họ phải một trăm năm mươi con lạc đà mới thồ hết. Lúc
này nhà vua đã bốn mươi tuổi. Ngài nói: Ta không còn nhiều thì giờ nữa
đâu! Hãy tóm tắt công trình của các ngươi lại cho ta! Lại hai mươi năm nữa
trôi qua! Và lần này công trình tóm tắt của các nhà bác học cũng phải một
con lạc đà oằn lưng mới chở nổi. Lúc này nhà vua đã sáu mươi tuổi. Mắt
ngài đã mờ. Ngài không còn sức để đọc nữa!
Câu chuyện cổ mọi người đều hiểu là mang tính ngụ ngôn, vậy mà vẫn
gây được một hồi cười vang rộn cả hội trường. Lác đác tiếng vỗ tay. À thì
ra là vậy. Chả ai học được bài học lịch sử cả.
Chả ai học được bài học lịch sử cả! Chính ông Quyết Định cũng bật
cười vì cái kết luận thú vị nọ. Nhưng ông nín lại ngay được. Và như đã lay
được đà, ông nói tiếp:
