Năm 1954, khi từ bưng biền về hoạt động bí mật ở Sài Gòn, tôi đến cửa
hàng Albert Portail ở đường Catinat mua sách báo ngoại văn. Tình cờ tôi
thấy một số sách Liên Xô dịch ra tiếng Pháp của nhà xuất bản Xã hội Pháp
(Editions Sociales) bày bán tự do. Tôi lựa được một cuốn tiểu thuyết rất
hay: “Một người chân chính” (Un homme veritable) của nhà văn Xô viết
Bôris Pôlêvôi. Tôi bắt đầu dịch ngay trong những thời gian rảnh rỗi, nhất là
vào ban đêm.
Lúc đầu tôi định chuyển thể để có thể đăng trên các báo Sài Gòn hoặc ra
sách, như kiểu anh Năm Châu chuyển thể vở “Người mặt cháy”. Nhưng
dưới sự kiểm duyệt rất khắc nghiệt của địch nên không thể qua mặt được.
Tôi liền gửi đăng trên báo Sông Chung (sau này là báo Trung Lập) của Việt
kiều ở Phnôm Pênh.
Sau đó tôi sửa chữa lại lần nữa bản dịch gửi ra Hà Nội. Vợ tôi (chị Lê
Đoan) lúc đó là thư ký tòa soạn báo Phụ Nữ Việt Nam đã đưa bản dịch cho
Nhà xuất bản Thanh Niên.
Cuốn sách được in 2 lần, mỗi lần với số lượng lớn 15.000 bản. Nhà xuất
bản còn đề nghị tác giả Bôris Pôlêvôi gửi ảnh và lời tựa cho cuốn sách kèm
với bản tự thuật của ông.
Vì tôi dịch cuốn sách từ tiếng Pháp, chớ không phải tiếng Nga, nên phải
nhờ Giáo sư Phạm Huy Thông hiệu đính theo nguyên bản tiếng Nga. Anh
Phạm Huy Thông lại có dịp gặp cả tác giả Bôris Pôlêvôi và anh hùng Xô
viết Alếchxây Mêrétxép nên việc xuất bản cuốn “Một người chân chính”
càng có giá trị thắt chặt quan hệ anh em giữa Liên Xô và Việt Nam. Đây là
bản dịch rất sớm các tác phẩm văn học của Liên Xô. Vì cuộc kháng chiến
chống Mỹ kéo dài, tôi rất tiếc không gặp được Bôris Pôlêvôi và anh hùng
Alếchxây Mêrétxép, chỉ có liên hệ thư từ với Bôris Pôlêvôi. Chính tác giả
đã gởi cho tôi nhiều tác phẩm văn học của Liên Xô và cả sách học tiếng
Nga để tôi tự học khi còn ở chiến khu. Bôris Pôlêvôi còn khuyên tôi nên
