MỘT NỬA ĐÀN ÔNG LÀ ĐÀN BÀ - Trang 175

râu rất rậm của Mác – Ta đã nói, những phát triển của ta nếu quả có ích cho
hậu thế, thì chính là chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện
chứng đã nói lúc nãy. Người đời sau muốn dành được thắng lợi của sự
nghiệp cách mạng, ta nghĩ rằng phải nên vận dụng cái phương pháp luận đó
mà làm lấy công việc của mình.
- Hậu thế chúng con quyết kế thừa sự nghiệp của ngài…. – Tôi vội vàng an
ủi vong linh của Mác.
Mác bật lên tiếng cười trí tuệ nhìn xa trông rộng.
- Con ơi, con đừng đánh giá thấp trí thông minh của ta. Ta chẳng ngốc
nghếch đến nỗi tưởng rằng việc làm của hậu thế là kế thừa sự nghiệp của ta
đâu. Sự nghiệp của ta đã hoàn thành năm 1883 rồi. Mỗi thế hệ chỉ làm công
việc mà thế hệ mình làm nổi do lịch sử quy định. Công việc giải phóng
nhân loại là sự nghiệp mà mỗi thế hệ phải phấn đấu không ngừng. Bất cứ
quốc gia nào, bất cứ dân tộc nào, bất cứ một đảng nào cũng không thể bao
biện làm thay, chứ đừng nói chỉ một người nào. Chỉ có ai mắc chứng già
lẩm cẩm thì mới dám nhận để cho người ta tôn mình làm lãnh tụ của cách
mạng thế giới, và đòi hỏi hậu thế hoàn thành cái gọi là sự nghiệp của mình
thôi. Hãy nhớ kỹ con ơi, Hê-ghen nói câu này rất chí lý: “ Các dân tộc và
các chính phủ của họ, không hề học được điều gì trong lịch sử cả. Xét về
điều này, mỗi thời kỳ đều quá ư đặc thù ”.
- Có nghĩa là, mỗi một thời đại đều có hoàn cảnh hết sức riêng biệt, mỗi
thời đại đều là một trạng thái hết sức đặc thù, đến mức cần phải và cũng chỉ
có xuất phát từ trạng thái đó, lấy nó làm căn cứ thì mới phán đoán được
thời đại đó, xử lý được công việc của thời đại đó mà thôi. Bởi thế cho nên,
những kẻ trương ngọn cờ của ta lên mà “ làm công việc của họ ” lại thường
có thể thành công, lý do chính là ở đó. Tuy nhiên nếu ta còn sống, nếu ta
còn có quyền phát ngôn, thì ta sẽ yêu cầu kẻ ấy rằng: “ Xin lỗi ngài, ngài cứ
nói bằng ngôn ngữ của chính ngài đi, có được không? Ngài cứ lấy cái ý của
tôi một cách không tự giác, rồi khư khư bám lấy cái lời của tôi một cách rất
tự giác, đến nỗi làm cho lời của tôi nhiều lúc tưởng đúng mà hoá ra sai, hà
tất phải làm như thế? ”. Thật ra, nếu con không cho là ta huyênh hoang, ta
có thể nói rằng: phàm là sự nghiệp cách mạng được thành công, thì đều là