Cán bộ tuyên huấn tất nhiên không thể viết đúng như anh kể, mà trái lại
viết cho anh một bài phát biểu hoa hoè hoa sói xúc động lòng người bằng
những lời lẽ sẵn có trên báo chí. Thế là chàng Câm được về Bắc Kinh,
tham dự một cuộc đại hội đại biểu những nhân vật tiên tiến toàn ngành
nông trường, lại còn được gặp các vị thủ trưởng cỡ bự ở trung ương nữa
kia.
Ở Bắc Kinh về, gặp ai anh cũng bảo, trước kia mình thật là ngốc, cứ nghĩ
có tiền thì chẳng biết tiêu như thế nào, đến Bắc Kinh mới biết tiền mua
được mọi thứ; ở bách hoá đại lầu phố Vương Phủ Tỉnh, muốn mua gì có
nấy. Có tiền thì cuộc đời mới sung sướng được. Chuyện đến tai lãnh đạo
nông trường, anh bị gọi lên chỉnh cho một trận, bảo rằng nếu anh còn tiếp
tục nói lung tung bậy bạ nữa, thì sẽ quy kết là << kẻ thù giai cấp >>. Rời
nông trường bộ ủ rũ ra về hôm trước, thì hôm sau anh lập tức trở chứng
thành kẻ lú lẫn ú ớ như bây giờ.
Thoạt đầu người ta tặng anh biệt hiệu chàng Ngốc nhưng khi ấy << chàng
Ngốc >> lại chính là từ khen ngợi biểu dương đầy vinh dự, chẳng hạn như
nhân viên kỹ thuật thủy lợi tài giỏi hơn người, sáng tinh mơ hôm nào cũng
dậy quét dọn sạch sẽ nhà xí, khốn khổ lắm mới trút bỏ cái vỏ << trí thức >>
giành được danh hiệu vẻ vang << chàng Ngốc >>, và được vào đảng. Thế
nên mọi người cảm thấy gọi anh << chàng Ngốc >> là không thoả đáng, về
sau theo đặc điểm bệnh trạng của anh mới đổi thành << chàng Câm >>.
Anh cứ lì lợm lầm lũi như vậy, chẳng ai biết được anh đang nghĩ gì? Còn
mọi người cứ gặp anh là lập tức cảm thấy bóng đen dày đặc choáng ngập
tâm hồn. Bi kịch của người khác đều do các phong trào đấu tố chính trị gây
ra, riêng bi kịch của anh lại chẳng dính dáng gì với các phong trào chính trị.
Điều đó khiến người ta chợt nhận ra rằng dưới lớp vỏ bọc của khẩu hiệu
chính trị, trong lòng những con người bình thường nhất, vốn sẵn có một thứ
dục vọng ích kỷ dễ sợ, khao khát cuộc sống sung sướng, mà chính trị không
thể nào chinh phục được.
