các nhà lãnh đạo khinh suất ở châu Âu, mà sau này chúng ta sẽ có thể sống
yên ổn được vì loài người sẽ có những tư tưởng hợp nhân tình .
Chú thích:
Tác giả nói về Ki Tô giáo vì tác giả viết cho người Âu Mĩ đọc mà cũng
vì tác giả sanh trong một gia đình Ki Tô giáo.
Một thể văn ngắn để ghi một việc, một điều gì.
Tiếng Pháp là Paien, mới đầu trò những dân tộc thời cổ theo đa thần
giáo, không thờ một vị thần duy nhất, tức Thượng Đế. Rồi sau đó, người Ki
Tô giáo gọi tất cả những người ngoại đạo là Paien. Người Trung Hoa dịch
Paien là dị giáo đồ; Đào Duy Anh dịch là người tà giáo, người vô tín
ngưỡng. Dịch là dị giáo đồ có phần hơn cả, nhưng ta nên nhớ chữ “dị” đó
là đối với Ki Tô giáo mà nói.
Phản ngịch vì trước tác giả theo Ki Tô giáo rồi sau bỏ.
Chúng tôi lược bỏ hai trang vì không có lợi mấy đối với phần đông độc
giả ở nước ta.
Tác giả muốn nói về con người.
Một tôn giáo mới thành lập ở Mĩ vào khoảng 1830.
Một tôn giáo mới thành lập năm 1879 ở Mĩ, lấy Thánh Kinh làm căn
bản.
Bạch Cư Dị viết câu đó để khắc trên mộ bi của ông. Tiếc rằng trong bản
tiếng Hán không chép nguyên văn, chỉ dịch ý theo bản tiếng Anh thôi.
Nghĩa là: cứ theo phép luận lí thì nhất định phải như thế này, thế nọ; và
hễ cái gì hợp với khoa luận lí thì nhất định là đúng.
Cảnh ngữ: Bản chữ Hán ghi là
警語 . Theo Thiều Chửu thì chữ cảnh
警 có nghĩa là: Răn bảo, lấy lời nói ghê gớm khiến cho người phải chú ý
nghe gọi là “cảnh”.
Triết gia Bergson cũng bảo: “Không có một cái tội nào, một hành vi
