CHƯƠNG 4
Platon: Quy luật của Lý tính
Ta hãy bắt đầu cuộc khảo sát về các Học thuyết tư tưởng phương
Tây về Bản tính con người với triết học của Platon (427 − 347 TCN).
Mặc dầu nền triết học này cách nay cũng đã gần 2500 năm, nhưng tư
tưởng tiên phong mở đường của Platon thì vẫn mang một giá trị đương
đại lớn. Platon là một trong những người đầu tiên đã lập luận rằng,
việc sử dụng có hệ thống Lý tính của con người có thể chỉ ra cho ta
con đường tốt nhất để sống. Một khái niệm về đức hạnh con người và
sự hoàn hảo dựa trên một sự hiểu biết đích xác về Bản tính con người
và những vấn đề của nó, theo cái nhìn của Platon, là con đường độc
nhất đưa đến hạnh phúc và ổn định xã hội.
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA PLATON
Một phác họa vắn tắt về bối cảnh cuộc sống của Platon có thể giúp
ta hiểu được nguồn gốc tư tưởng của ông. Platon sinh ra trong một gia
đình có nhiều ảnh hưởng tại thành bang Athena ở Hy Lạp, nơi được
hưởng một nền kinh tế trù phú nhờ cương vị đế chế rộng lớn và dựa
vào sinh hoạt thương mại. Vào một giai đoạn lịch sử nhất định,
Athena còn phát triển một hệ thống cai trị đặc biệt dân chủ mà chúng
ta ngày nay ngưỡng mộ như kinh nghiệm đầu tiên về dân chủ. Chúng
ta còn tưởng đến Athena cách riêng như một trung tâm phát triển chưa
từng có về nghệ thuật và tư tưởng, gồm điêu khắc, văn chương, lịch
sử, toán học, khoa học, triết học. Một trong những nhân vật lớn nhất
của thành bang là triết gia đạo đức Sokrates (469 − 399 TCN), mà
giáo huấn đã gây ấn tượng sâu đậm trên Platon. Nhưng các nhà tư
