LỜI GIỚI THIỆU
Trong tập truyện Mười Ngày (Le Décaméron), của Giovanni Boccaccio
(1313 - 1375),
, ngay ở truyện đầu, Tinh thần gia tô giáo, Ngày thứ nhất,
ta gặp tên đại bịp Xrappemenô. Trước khi chết y thêu dệt cuộc đời y bằng
những sự kiện hoàn toàn bịa đặt để đánh lừa linh mục và các con chiên.
Cuối cùng được phong làm thánh. Ta nhớ đến Trạng Quỳnh coi thường
thần thánh, đã cột bò trước bàn thờ để lừa Chúa Liễu ngay trong khi cúng.
Anh chàng họa sĩ Calăngđranh bị bạn đùa, khiến anh ta tin rằng mình có
thai, cũng phảng phất giống anh ngờ nghệch nọ của một truyện tiếu lâm
nào đó (Người bệnh tưởng - Ngày thứ chín). Tác phẩm nổi tiếng thế giới
Mười ngày của nhà văn và nhân văn Ý thế kỷ XIV, Boccaccio quả thật rất
gắn với những truyện dân gian Việt Nam, đặc biệt là những truyện thuộc
chủ đề phản phong, đả kích thói giả đạo đức của những người làm nghề tôn
giáo, lên án cái luân lý khắc nghiệt mà họ đề ra, đòi hỏi trần gian với những
thú vui tự nhiên của nó.
Dĩ nhiên khi nói đến chống phong kiến, chúng ta quan niệm thực trạng
phong kiến ở châu Âu khác với phong kiến kiến Việt Nam, và châu Á nói
chung, hai loại phong kiến có những nội dung kinh tế - chính trị - xã hội
đôi khi ngược hẳn nhau. Truyện dân gian Việt Nam thể hiện phản ứng của
giai cấp nông dân chống lại chế độ vua quan, địa chủ và kỳ mục, một chế
độ mà khủng hoảng kéo dài từ thế kỷ XVII qua thế kỷ XVIII, XIX. Khổng
giáo ngự trị xã hội bị phá từng mảng lớn. Những làng xã vẫn là những đơn
vị cơ sở tự cung tự cấp, bất di bất dịch, đa số nghề thủ công nằm trong lũy
tre xanh không tiến lên công nghiệp được, thành thị thị trấn thuộc quyền
nhà vua, tầng lớp thường dân rất yếu ớt, quan hệ sản xuất nông nghiệp
không thay đổi nên không có men tư tưởng mới.
Trái lại, những truyện mang tính chất dân gian trong Mười Ngày dậy
chất men tư tưởng mới của giai cấp thị dân tư sản đang bước vào vũ đài
chính trị. Boccaccio đại diện cho tầng lớp thương nhân ở các thành thị Ý.
(Nước tư bản đầu tiên - Ăngghen). Châu Âu tiến lên chủ nghĩa tư bản bằng
