An Cổ Ý”, đến nay vẫn còn lưu lại trong người đọc cảnh tượng náo nức lúc
bấy giờ.
Vào năm 625 khi ngài Huyền Trang đến đây, Trường An không được an
toàn. Triều Đường vừa kiến lập phải trả một cái giá rất đắt. Hơn 20 triệu
dân chết trong chiến loạn, vô số người chết vì đói và bệnh ôn dịch, chiếm
hai phần ba tổng số dân lúc bấy giờ. Sau sáu năm Đường Cao Tổ Lý Uyên
đăng quang, đất nước vẫn chưa ổn định, người dân đói khổ sinh tật xấu.
Ngôi chùa nơi ngài xuất gia bị đập phá thành bình địa, trên đường đến
Trường An, chính mắt ngài trông thấy thây phơi đầy đồng, nạn đói khắp
nơi, đồng hoang cỏ dại. Theo lời các cụ già, từ khi Tần Thủy Hoàng thống
nhất đất nước đến nay đã 800 năm, chưa có một tai nạn và sự hủy diệt nào
to lớn như thế này. Rất nhiều tín chúng trong các ngôi chùa ở Trường An
không ngừng hỏi ngài: Phật và Bồ tát luôn luôn bảo hộ chúng sinh thoát
khỏi khổ nạn, vậy sao còn gặp phải tai nạn nặng thế này? Hoặc ngài cũng
đang tự hỏi mình: Chẳng nhẽ Phật giáo truyền vào Trung Quốc bị biến
dạng, hay là do các vị tăng ngoại quốc không hiểu rõ tiếng Hán khi dịch
kinh? Phật quốc ở thánh địa Phật giáo như thế nào? Nơi Trường An, ngài
đã đem những câu nghi vấn nầy hỏi khắp các vị cao tăng, mong được lời
giải đáp chính xác.
Chùa Đại Từ Ân thuộc phía nam Trường An là ngôi chùa ngài Huyền
Trang trụ trì trước kia, phong cảnh nơi đây có thể so sánh với phong cảnh ở
Khúc Giang, từng là cảnh quan lớn trong thành Trường An với hoa thơm cỏ
lạ, non xanh nước biếc, lầu các nguy nga. Mỗi khi thời tiết sang mùa, hoàng
thân quốc thích, văn võ bá quan, bá tánh lê dân đều đến tham quan. Hoàng
đế thết đãi yến, thi nhân uống rượu làm thơ, bá tánh chèo thuyền ngắm hoa,
sau cùng vào chùa lễ bái, cầu phước.
Qua bao biến đổi, chùa Đại Từ Ân ngày nay hầu như nằm ngoài thành
phố Tây An, ba mặt bị bao vây bởi ruộng và nhà dân. Chùa Từ Ân nhỏ hơn
nhiều so với sức tưởng tượng của tôi, giống như một ngôi chùa rất bình
thường. Trước mắt là Đại Hùng bảo điện không lớn lắm, mọi người đang
xếp hàng đốt đèn cầy, ánh lửa bập bùng từ những ngọn đèn cầy được thắp
