lầu một là niên đại đồ đá mới, đến niên đại đồ đá, thời đại đồng xanh, xã
hội nguyên thủy, xã hội phong kiến, đến lầu hai là những bộ xương khô đã
bị chuyển màu.
Xương khô được sắp trong tủ kính. Nếu như trong bất kỳ Viện bảo tàng
nào tại phương Tây, chúng sẽ lôi cuốn rất nhiều khách tham quan mỗi ngày.
Trong phòng triển lãm ẩm thấp ngột ngạt này, dĩ nhiên những bộ xương
khô không được bảo quản tốt, toàn bộ đã bị biến thành màu đen giống như
đến từ châu Phi. Anh mập cho biết, có một bộ xương người nam đã từng
gặp qua ngài Huyền Trang nhưng nó bị dời xuống tỉnh hội Urumqi. Anh ta
tên là Trương Hùng, thân thể cường tráng, hợp với thân phận tướng quân
của anh. Trên mộ bia có ghi chép anh ta là đại tướng quân của vua Cao
Xương Khúc Văn Thái. Có khả năng Khúc Văn Thái lệnh cho anh ta và
quần thần cùng mình đi nghe ngài Huyền Trang giảng kinh, và trong đội
ngũ khi vua xuất hành tiễn ngài Huyền Trang có thể cũng có anh. Trương
Hùng mất năm 633, tức sáu năm sau khi ngài Huyền Trang rời Cao Xương.
Tôi chăm chú nhìn những văn vật trân quý trong tủ kính, nhiều vật được
ghi chép trong sách sử mà lần đầu tiên tôi nhìn thấy. Một mảnh giấy, một
miếng điểm tâm, cái áo lụa - chúng có thể không tạo hứng thú cho người
xem, nhưng với tôi thì lại khác. Tất cả những vật mà ngài Huyền Trang
dùng trong chuyến tây hành đều là do vua Cao Xương cung cấp, nhiều thứ
y hệt như những văn vật bày trước mắt tôi. Tôi cảm nhận như nhìn thấy
được mọi sinh hoạt của ngài Huyền Trang, nhìn thấy ngài đi ra khỏi quyển
sách, ra khỏi lịch sử.
Với sự cống hiến cho lịch sử Trung Quốc, lịch sử thế giới và Phật giáo
của ngài, thêm vào mối quan hệ với Turpan, lẽ ra phải được viết trong
quyển sách lớn trong Viện bảo tàng này. Đáng tiếc trong những vật trân quý
này tôi tìm không ra ngài. Năm xưa vua Cao Xương từng trân quý, kính
trọng ngài Huyền Trang như thế nào, đều được ngài Huệ Lập viết lại. Thế
mà ngày nay chúng ta không để một chỗ đứng trong lịch sử cho ngài. Tôi
nghĩ nếu như đem vương quốc ốc đảo trên con đường tơ lụa và những
truyền kỳ của ngài Huyền Trang tại nơi đây làm chủ đề chính cho cuộc
