Đối diện tôi là cặp vợ chồng người Tân Cương, người chồng luôn dùng
ngôn ngữ Urguy (tiếng Duy Ngô) nói chuyện, tôi không nghe được. Cảm
thấy trống trải, tôi đi dạo hết toa này sang toa khác. Toa cuối đã bị khóa,
kiếng bị che bởi màn xanh. Tôi hỏi người thanh niên tộc Hán đang hút
thuốc: bên kia chắc dành cho khách quý tộc, dân thường đâu có bí mật như
vậy? Anh ta đùa nói: “Cô không phải là người Tân Cương rồi? Cô không
biết đang đi cùng chuyến tàu với những phạm nhân bị đưa về nông thôn lao
động sao? Lúc lên tàu, cô không thấy có nhiều toa khóa kỹ như vậy sao?”
Lo lắng, tôi hỏi: “Thế chúng ta có bị nguy hiểm không?”
“Sợ gì kia chứ? Bây giờ họ có thể làm gì? Không bị bắt mới xui cho họ.”
Tôi thở phào nhẹ nhõm. Năm xưa ngài Huyền Trang cũng tại đây gặp
phải thổ phỉ, bọn họ là mối uy hiếp lớn nhất trên con đường tơ lụa. Mặc dù
vua Cao Xương đã phái một nhóm người theo hộ tống, nhưng ngài vẫn
không tránh khỏi. Vừa rời khỏi Cao Xương, đoàn người ngựa của ngài gặp
phải nhóm cường đạo, may mà bọn họ chỉ lấy tài vật rồi bỏ đi. Thế nhưng
tốp 10 thương nhân khác lại không gặp may như vậy: họ tranh thủ trời tối
xuất hành trước, ngày thứ hai khi đoàn người của ngài bắt kịp họ thì chỉ
thấy trên đường là những thây chết, đáng thương cho họ chỉ mới đi vài dặm
đã gặp nạn. Ngài Huệ Lập nói, chuyện này đã kích động ngài Huyền Trang,
từ đó về sau ngài không dám tranh thủ xuất hành vào trời tối nữa.
Mai một theo con đường tơ lụa, ốc đảo trên sa mạc Taklimakan cũng
không còn thấy những đoàn lạc đà nối dài, cũng như không còn nghe
những tiếng lục lạc kéo dài của chúng. Sự hoang vu của Gobi, cái mênh
mông của biển cát và cao vút của rặng núi tuyết là những chướng ngại của
thiên nhiên, thêm nữa nơi đây cách kinh thành diệu vợi. Vào thế kỷ 18, nhà
Thanh sau khi chinh phục được vùng này đã đổi tên thành “Tân Cương”,
nhanh chóng vùng đất này được dùng để cải tạo phạm nhân. Hoàng đế cho
mình là thay thế trời, nhiều án tử hình sẽ tổn hại pháp trị, vì thế ban hành
lệnh khai phóng tội phạm để biểu thị lòng nhân từ của mình, tạo cơ hội cho
vùng biên giới tăng gia sản xuất. Tân Cương là nơi có hai thành phố mới
thành lập trong văn hóa thành thị Trung Quốc: thành phố Urumqi và
