Siberia, đây là vùng kiến tạo cho dân chúng cùng tội phạm đi cải tạo, cũng
như doanh trại quân lính khi viễn chinh thời Càn Long.
Sau năm 1949, chúng tôi vẫn tiếp nối truyền thống xưa kia. Các “giai cấp
chống đối” chính trị phần lớn đều bị đưa đến Tân Cương làm nông. Thêm
vào các tội phạm hình sự, khiến nơi đây tập trung càng nhiều các tội phạm.
Trong mắt người dân Trung Quốc, Tân Cương là nơi phóng thích các phạm
nhân, điều này tôi đã được dạy từ nhỏ. Những lúc tôi không ngoan, bố hay
doạ: “Con còn hư như vậy, bố sẽ đưa đến Tân Cương - chỗ cô con đang ở,
để biết khổ cực! Đừng mong về lại đây!” Tân Cương ở đâu, tôi không hề
biết, chỉ biết đó là vùng đất rất xa, một đi không trở lại. Vậy tại sao cô tôi
lại ở đó?
Về sau tôi mới biết, vào năm 1952, cô tôi được phân đến đó. Năm đó,
trong thôn kêu gọi đi tình nguyện, cô tôi nhìn thấy những tranh vẽ về Tân
Cương như chốn thiên đường: dưới bầu trời xanh là thảm cỏ với từng đàn
dê, trên mảnh đất phì nhiêu sinh trưởng bao nhiêu là khoai, thanh thiếu niên
Tân Cương anh tuấn - liền háo hức muốn đi. Hay tin, bố tôi thất kinh
khuyên: “Chỉ có người điên mới đến, đó là chốn của các tội phạm.” Nhưng
cô tôi không thay đổi ý định, đối với cô đó là chìa khóa thay đổi cuộc sống
nghèo khổ chốn nông thôn. Cô từ giã ông bà nội tôi lên đường.
Lớn lên, trong nhà thường khuyên tôi viết thư thăm cô, nhưng bảo tôi
không nên kể cuộc sống ở đây để cô bớt nhớ nhà. Nội dung thư chỉ là điệp
khúc muôn thuở, nào là chúng tôi rất nhớ cô, và kết thúc thư là câu: “Hy
vọng có ngày được gặp gia đình cô.” Tôi biết rằng ngày đó nó xa vời vợi,
vì muốn đến Tân Cương phải mất bảy ngày xe lửa và một ngày đường xe
đò - lộ phí này gia đình tôi và gia đình cô không thể chi. Cuối cùng thì vào
năm 1980, cô cùng dượng dắt thêm bốn người con đã về thăm chúng tôi;
hai năm sau, tôi cùng bố đến Tân Cương thăm cô. Những năm gần đây, cả
hai gia đình tôi và cô chỉ liên lạc qua thư từ mà thôi. Tôi không thân cô cho
lắm, nhưng bố chỉ có hai anh em, nay lại cách xa, bổn phận làm anh, bố
cảm thấy áy náy không lo gì cho em. Cho đến khi bố qua đời, cơ hội gặp
mặt của hai anh em cũng rất hiếm. Lúc bố còn sống, gia đình chúng tôi mỗi
