Giờ tôi đã hiểu tại sao Timotheus viết thư riêng mời tôi đến gặp mặt.
Tôi là quan trông coi ngân khố và quyết định mọi sự chi tiêu của
triều đình, có mối quan hệ với các thống đốc địa phương nên không
gặp khó khăn gì trong việc xuất công quỹ giúp Timotheus xây dựng
đạo viện tại đây. Các kiến trúc sư Hy Lạp và thợ khéo đã được gọi
đến để hoàn tất việc này nhanh nhất có thể nên chỉ trong một thời
gian ngắn, một đạo viện khang trang đã được thành lập tại Bactria.
Từ đó hằng ngày, các hiền giả Ấn Độ cùng Timotheus và các đồng
đạo của anh khởi sự dạy dỗ minh triết Ấn Độ cho người dân địa
phương.
***
Theo Thomas, đó là đạo viện (Ashram) Phật giáo đầu tiên được
thành lập tại Bactria (khoảng năm 310 trước Công nguyên). Đạo
viện này được xây dựng theo lối kiến trúc Hy Lạp vì miền này vẫn
thuộc sự cai trị của các thống đốc Hy Lạp. Vì cuộc chiến giữa các
tướng lĩnh của Alexander vẫn tiếp tục nên để tránh chiến tranh,
người Hy Lạp đã đến định cư tại đây khá đông. Các nghệ nhân Hy
Lạp đã đóng góp rất nhiều cho nền mỹ thuật Phật giáo tại miền này.
Điển hình là các tượng Phật được mô phỏng theo nghệ thuật Hy
Lạp, khác hẳn các tượng Phật tại Ấn Độ, Tây Tạng, Trung Hoa. Lúc
đó, Bactria trở thành một trung tâm Phật giáo quan trọng nằm trên
trục giao thông chính của con đường tơ lụa (Bactria bao gồm
Afghanistan, Uzbekistan, Tajikistan và một phần của Pakistan).
Ngày nay, người ta chỉ biết vùng này bao gồm các quốc gia theo đạo
Hồi nhưng ít ai biết rằng trong gần mười thế kỷ, Bactria là một trung
tâm Phật giáo quan trọng, trước khi chuyển qua đạo Hồi vào đầu thế
kỷ VIII. Trong cuốn "Đại Đường Tây Vực ký", Pháp sư Huyền Trang
ghi rõ việc ngài đã viếng thăm các đạo viện nơi đây và được vua
chúa xứ này đón tiếp trọng thể. Một tài liệu ghi chép việc Menander
(còn được viết là Menandros), vị vua xứ Bactria tham vấn các tu sĩ
Phật giáo rồi xin quy y tam bảo vẫn còn được lưu truyền trong kinh
