34. LÝ TƯ
KHUYÊN NGĂN ĐUỔI KHÁCH,
NGHỊ BÀN PHẦN THƯ
Lý Tư không rõ năm sinh, mất năm 208 trước Công nguyên, người
Thượng Thái nước Sở, cuối năm Chiến Quốc. Ông đã xuất mưu hiến kế
cho Tần Thủy Hoàng thống nhất sáu nước, đã lập công lao to lớn trong việc
xây dựng đế quốc Tần và việc đại thống nhất Trung Quốc. Thế nhưng,
phẩm đức làm người của Lý Tư không đúng đắn, mưu danh trục lợi, thấy
lợi quên nghĩa. Sau khi Tần Thủy Hoàng chết, bị Triệu Cao mua chuộc, đã
giúp Tần Nhị Thế Hồ Hợi làm càn làm bậy, cuối cùng chuốc họa vào thân,
bị Triệu Cao hãm hại rồi chết. Thế nhưng bất kể công tội của cuộc đời Lý
Tư như thế nào, ông đều xứng đáng là một nhà mưu lược chính trị nổi tiếng
trong lịch sử Trung Quốc.
ĐUỔI THEO DANH LỢI,
VÀO TẦN CẦU KIẾN
Thời trai trẻ của Lý Tư đã từng làm chức quan nhỏ trông giữ văn thư của
quận ở nước Sở. Thế nhưng Lý Tư có hoài bão lớn lao, rất không thỏa mãn
với cảnh ngộ và địa vị của mình. Theo Tư Mã Thiên ghi chép trong “Sử ký
- Lý Tư liệt truyện”, ông thường mượn những biểu hiện của loài chuột khi
ăn cắp lương thực trong những trường hợp khác nhau để làm ví dụ, rồi phát
ra lời than vãn nói: “Tài năng của con người hèn kém cũng giống như con
chuột tự ở trong hang của mình!”. Ngụ ý của ông là làm người thì phải
giống như con chuột ăn cắp thóc ở trong kho lương thực, muốn làm mưa
làm gió thì làm, phải được tận tình hưởng thụ. Để đạt tới mục đích quyền
thế nâng cao như diều gặp gió, ông đã vứt bỏ chức quan bé nhỏ không thèm
làm, rời khỏi nước Sở, chạy tới nước Tề là một nước lúc đó có không khí
học thuật sôi nổi nhất, vái học thầy Tuân Khanh. Tuân Khanh tức là Tuân
Tử, lúc đó Tuân Tử là một vị đại sư nho học nổi tiếng khắp mọi nơi. Thế
