Ăngghen nói: “May mắn có một nhân vật vĩ đại nào đó, xuất hiện ở một
quốc gia nào đó trong một thời gian nhất định. Điều đó đương nhiên thuần
tuý chỉ là một loại hiện tượng ngẫu nhiên”, “Thế nhưng, việc tăng nhanh
hoặc làm chậm sự phát triển của “lịch sử”, trên một mức độ rất lớn đã được
quyết định bởi “tính ngẫu nhiên” này, trong đó cũng bao gồm một loại “tình
huống ngẫu nhiên” như vậy trong tính cách của một số người mà lúc đầu
họ đã đứng ở phía trước nhất của phong trào” (“Mác - Ăngghen tuyển tập”,
quyến thứ tư, trang 507 và trang 393). Tần Thủy Hoàng cũng giống như bất
kỳ một nhân vật lịch sử nào khác, đều có tính chất hạn chế của lịch sử
không thể tránh khỏi. Đối với những tư tưởng mưu lược mà nói, những
quyết sách chính xác của ông đã chỉ đạo cuộc chiến tranh thống nhất giành
được thắng lợi. Những quyết sách sai lầm của ông cũng đã dẫn tới sự chết
non chết yếu của vương triều nhà Tần. Dùng quan điểm lịch sử của chủ
nghĩa Mác mà nhìn vấn đề, Tần Thủy Hoàng đã không thẹn là một nhà
chiến lược vĩ đại đầu tiên sáng tạo ra đại nghiệp thống nhất Trung Quốc.
“Tần Vương tảo lục hợp, hổ thị hà hùng tai! Huy kiến quyết phù vân, chư
hầu tận tây lai. Minh đoán tự thiên khải, đại lược giá hùng tài” (“Xem “Cổ
phong thập cửu thủ” của Lý Bạch) - Tần Vương quét lục hợp, dũng mãnh
như hổ gầm, kiếm vung mây trôi cuộn, Tây hầu hết lấn xâm. Quyết đoán
sáng mưu trời. Đại lược át muôn người. Tần Thủy Hoàng dưới ngòi bút của
nhà thơ Lý Bạch, đúng là đã cường điệu hình tượng anh vũ, quát mây thét
gió, hùng tà đại lược!
