2. ĐƯỜNG NGHIÊU
NHÂN NHƯ TRỜI,
TRÍ NHƯ THẦN
Nghiêu, truyền thuyết nói là do Sở Nữ Khánh Đô Trần Phong Thị phi tử
thứ ba của Đế Khốc Cao Tân sinh ra, tên gọi là Phóng Huân, hiệu Đào
Đường Thị, còn gọi là Y Kỳ Thị. Ngài là một vị đế vương hiền minh thời
đại viễn cổ trong truyền thuyết. “Sử ký” nói ngài nhân ái như trời, trí tuệ
như thần. Ngài có phẩm đức cao thượng, đoàn kết được cửu tộc, thiên hạ
hòa thuận yên vui. Những biểu hiện trên phương diện mưu lược của Đế
Nghiêu có mấy mặt dưới đây:
Về mặt dùng người giao việc căn cứ vào hiền tài. Vào thời kỳ cuối công
xã thị tộc phụ hệ trong xã hội nguyên thủy, dựa theo truyền thống chế độ
dân chủ quân sự, thủ lĩnh quân sự tối cao của bộ lạc liên minh, cần phải
thông qua những nghi thức nhất định, do thủ lĩnh của đông đảo bộ lạc cùng
đề cử và thừa nhận, mới có thể được xác định. Đây chính là chế độ nhường
ngôi trong truyền thuyết cổ đại. Nghiêu đã có thể nhường vị trí của mình
cho người hiền tài kế nhiệm, đã nhiều lần trưng cầu ý kiến của lãnh tụ các
bộ lạc và các đại thần. Có một lần ngài hỏi ai có thể kế thừa ngài cai trị
thiên hạ. Các quan đại thần đều nói con cả của ngài là Đan Châu thông
minh hiểu rộng. Nghiêu nói:
- Tư tưởng đạo đức không tốt, thích cãi lộn với người! - Ngài tỏ ra không
đồng ý. Nghiêu lại hỏi:
- Còn có người nào có thể?
Hoan Đâu nói:
- Cộng Công tập hợp được đông đảo quần chúng rộng rãi, mở rộng được
các ngành nghề, có thể dùng được.
Nghiêu nói:
