Hàn Phi cùng học với Lý Tư, có tật nói lắp, ngôn từ không thạo, thế
nhưng có tài suy nghĩ nhanh, giỏi viết sách, Lý Tư thẹn là mình không kịp
bằng Hàn Phi. Bộ sách “Hàn Phi Tử” viết ra nhằm mục đích để cho các bậc
vua xem, ông phản đối học thuyết của Nho gia. Ông đặc biệt viết ra bộ sách
lớn đối với quyền thuật của nhà vua, đã đề xuất, cung cấp những lý luận và
phương pháp độc tài chuyên chế thống ngự bề tôi cho các đời vua sau. Ông
đã nhìn thấy nước Hàn ngày càng suy yếu, rất nhiều lo phiền tư lự, đã nhiều
lần tiến dâng mưu lược làm cho nước giàu binh mạnh với vua Hàn, thế
nhưng không được tiếp nhận. Ông vô cùng căm giận vua Hàn không dốc ức
cai trị đất nước, không dùng quyền lực của mình để điều khiển bề tôi một
cách chính xác, không có khả năng bổ nhiệm và tin dùng những người hiền
tài để làm cho đất nước cường thịnh, ngược lại, vua Hàn đã tin dùng và đề
bạt bọn người hư vinh, viển vông, xa xỉ làm nguy hại cho đất nước. Địa vị
của bọn người này còn cao hơn những người có công với đất nước. Do đó
ngòi bút phẫn nộ của ông đã viết ra bộ trước tác hơn mười vạn chữ như “Cô
phẫn”, “Ngũ đố”, “Nội ngoại trữ”, “Thuyết lâm”, “Thuyết nan” v.v... đã
tổng kết những biến đổi được mất trong lịch sử. Lúc đầu vua Hàn không
tiếp nhận chủ trương của Hàn Phi, bây giờ nước Tần đã cất quân đến đánh,
tình hình khẩn cấp mới ra lệnh cho Hàn Phi đi sứ nước Tần để xin hàng.
Nước Tần đã giữ Hàn Phi lại, rồi cất quân đánh phá nước Hàn, bắt sống
Hàn Vương An, nước Hàn bị diệt vong.
“Pháp”, “Thuật”, “Thế” kiêm dùng, đó là đạo trị quốc mà Hàn Phi nêu ra
đầu tiên. Pháp mà Hàn Phi nêu ra bắt nguồn từ Thương Ưởng. Thuật mà
ông nói bắt nguồn từ Thân Bất Hại. “Hàn Phi Tử - Định pháp nói: “Có
người hỏi: “Thân Bất Hại và Công Tôn Ưởng, ngôn luận của hai nhà này ai
cấp bách với đất nước hơn?”. Người trả lời, nói: “Điều này không thể
lường được. Con người không ăn, trong mười ngày tất sẽ chết. Đại hàn
giáng xuống, không có quần áo mặc cũng chết. Cho nên nói ăn và mặc cái
nào cấp bách với con người, thì không thể thiếu một được, chúng đều để
nuôi sống con người vậy”.
