SỬA ĐỔI DÂN TỤC ĐỂ GIÁO HÓA XÃ HỘI
Khi Nguyên Đế chấp chính, dân tục xã hội càng suy bại. “Tham tài bỏ
nghĩa, hám thanh sắc, xa hoa đồi trụy, xem nhẹ liêm sỉ, phóng túng dâm
dật, kỷ cương lộn xộn”, phong tục ám váy đàn bà để leo lên cao rất thịnh
hành, hiện tượng phạm tội càng nghiêm trọng. Hàng năm Nguyên Đế đều
ban bố lệnh đại xá, với ý đồ làm cho những kẻ phạm tội cải tà quy chính.
Thế nhưng, sau khi đại xá, hiện tượng phạm tội đã không giảm bớt “hôm
nay đại xá, ngày mai lại phạm pháp, theo nhau vào ngục”.
Khuông Hoành cho rằng: Thượng lương không nghiêm chỉnh thì hạ
lương nghiêng đổ. Nếu muốn thay đổi không khí tồi tệ này của xã hội,
ngoài việc “trình bày rõ đức nghĩa” với quần chúng ra, điều mấu chốt là ở
chỗ triều đình “tỏ ra thích làm điều ác”. Khuông Hoành kiến nghị với
Nguyên Đế, nói:
- Triều đình là cột trụ của đất nước. Các công khanh đại phu nếu tuân
theo lễ giáo, khiêm tốn lễ độ, tự cần kiệm, thì dân chúng sẽ không tranh lợi.
Nếu tất cả đều làm nhân nghĩa, tất dân chúng sẽ không bạo loạn. Nếu tất cả
đều có phong độ cao thượng sáng sủa, tất dân chúng sẽ bắt chước làm theo.
Nếu tất cả đều khoan hồng độ lượng, ôn nhu trung thuận, hòa khí nhân từ,
tất dân chúng sẽ kính yêu lẫn nhau. Bốn điểm này có thể khiến cho đế
vương khai sáng, không cần phải dùng biện pháp nghiêm ngặt mà không
khí phong tục xã hội sẽ tốt lên. Vì sao vậy? Bởi vì: Nếu bốn điều kể trên
mà làm ngược lại thì ở dưới sẽ nảy sinh ra họa hoạn tranh đấu lẫn nhau.
Nếu các đấng bề trên có người chuyên quyền độc đoán thì ở dưới sẽ có
nhiều người không khiêm nhường. Nếu bề trên có người tranh mạnh hiếu
thắng phò tá, thì ở dưới sẽ có nhiều lòng dạ sai phạm lẽ trời, trái đạo lý.
Nếu ở trên có đại thần hám lợi tối mắt, thì ở dưới sẽ có nhiều dân chúng
trộm cướp quen thân. Ngày nay, các quan lại dung tục thô thiển cai trị địa
phương không lấy lễ giáo làm tông chỉ, thậm chí còn oán thù ghen ghét giết
hại người tốt, đẩy người vào tội oan, tham lam tiền của, chỉ hâm mộ quyền
thế. Do đó, người phạm pháp trong dân chúng sẽ có rất rất nhiều, hiện
tượng gian tà không sao cấm được. Tuy đã sử dụng nghiêm hình, ngặt
