xin chúc mừng. Câu nói này rất sách lược, vừa khẳng định Ngụy Trưng nói
thẳng lại vừa ca ngợi Đường Thái Tôn sáng suốt. Thái Tôn nghe xong đổi
giận làm mừng.
CHIÊU HIỀN NẠP SĨ,
NHÂN TÀI ĐÔNG ĐÚC, XÃ TẮC HƯNG THỊNH
“Trinh Quán chi trị” sở dĩ được gọi là thịnh thế thái bình đột xuất nhất
trong xã hội phong kiến là vì đã không tách rời khỏi việc dùng người hiền
trị nước. Vương Thuyền Sơn từng nói: Đời Đường nhiều quan giỏi, trước
có nhà Hán, sau có nhà Tống, đều không bằng. Đó là sự đánh giá cao thời
kỳ Trinh Quán có nhiều người tài. Khi tổng kết kinh nghiệm dùng người
của mình, Đường Thái Tôn nói: Đã gọi là hiền, vị tất đã tận thiện, người
biết đã bỏ đi, vị tất đã xấu cả. Biết có tài mà không cử, thì sẽ mất nhân tài,
biết xấu mà không truất, thì sẽ gây tai họa. Nhân tài đều có ưu, khuyết. Bỏ
khuyết điểm dùng ưu điểm, sẽ tốt đẹp. Đó là tư tưởng đạo dùng người của
Đường Thái Tôn. Việc Đường Thái Tôn dùng Phòng Huyền Linh, Đỗ Như
Hối, Đái Trụ v.v... là điển hình của tư tưởng dùng người của ông. Nhược
điểm của Phòng, Đỗ là không giỏi xử lý kiện tụng và các việc sự vụ, ưu
điểm của họ là nhiều mưu giỏi quyết đoán. Đường Thái Tôn đã biết phát
huy ưu điểm, hạn chế khuyết điểm, phát huy đầy đủ tài năng của họ, làm
cho họ phối hợp với nhau cùng nắm việc triều chính. Ưu điểm của Đái Trụ
là xử sự và luyện tập, trung thực với người, nhược điểm là “ít học”, không
thông kinh sử, Đường Thái Tôn đã cử ông làm Đại lý Thiếu khanh. Đái Trụ
làm án không để đọng lại, dám chấp pháp không sợ ai, có thể giúp Thái
Tôn trong việc hình, được Thái Tôn rất ca ngợi.
Rộng mở con đường cho các tài năng là một kinh nghiệm thành công
nữa trong chính sách dùng người của Đường Thái Tôn. Ông đã áp dụng
bốn biện pháp sau: một là cùng cử cả kẻ sĩ và thứ dân. Ông vừa dùng địa
chủ thứ tộc như Phòng Huyền Linh, Trương Lượng, Hầu Quân Tập v.v...
đồng thời cũng tin dùng địa chủ tộc như Cao Sĩ Liêm, Trưởng Tôn Vô Kỵ,
Đỗ Như Hối v.v... Hai là quan dân cùng làm việc. Việc đế vương chọn quan
