hạ đem việc hưng vong đùn đẩy cho mệnh trời là sai lầm. Mệnh trời là ở
người. Người trị mà trời giáng loạn, là chưa hề có; việc người loạn mà
thiên hạ yên, cũng chưa hề có. Trị loạn xảy ra loạn là do chỉ nhờ cậy vào trị
mà không trị lý. Hiện nay đừng hối hận về việc loạn trật tự đó nữa, mà
nghiệp trị quốc hưng bang là ở chỗ: suy nghĩ kỹ mà trù hoạch chính xác,
tinh thần phấn chấn mà xử sự thận trọng. Chỉ cần bệ hạ quên mình, suy
nghĩ vì dân chúng, tránh ham muốn để tôn đạo, xa kẻ gian thần, gần người
trung thực, thực lòng dùng người, bài trừ bọn phản nghịch, lừa gạt, thì sẽ
không lo thiên hạ không yên.
Không mệt mỏi tiếp nhận lời khuyên can, cẩn thận giữ lòng tin. Trong
thời gian tị nạn ở Phụng Thiên, Đức Tôn hỏi kế Lục Chí. Lục Chí nói, quần
thần đến triều nên khiến họ nói hết được mất. Nếu đại thần đề xuất kiến
nghị về mặt quân sự, bất kể là vào lúc nào đều nên tiếp kiến, đồng thời
nghe một cách không mệt mỏi. Lấy được trí của thiên hạ mới là thông
minh. Đức Tôn nói: Trẫm cũng đã từng thực lòng nghe kiến nghị của các
đại thần, nhưng các đại thần chỉ chế giễu ưu, khuyết điểm của người khác,
có kẻ gian hiểm còn tác oai tác phúc. Những cái đó đều là tệ nạn của sự
thực lòng. Lục Chí thưa: Xưa có người vì nghẹn mà bỏ thức ăn, lại có
người vì sợ chết đuối mà tự chìm. Xin bệ hạ đừng vì một số hành vi lừa gạt
của đại thần mà ảnh hưởng đến việc bệ hạ nên làm theo phép tắc căn bản.
Người ta sở dĩ giúp là vì tin, mà gốc của tin là ở thực lòng! Lục Chí cho
rằng, không thực lòng tin thì không được lòng người. Muốn trị thiên hạ mà
không vì việc được lòng người thì thiên hạ không trị, muốn được lòng
người mà không chăm chỉ lắng nghe lời khuyên can thì không được lòng
người. Khi nghe khuyên can, lời nói trống rỗng không có ích, chẳng nên
dùng, lời nói thực đừng làm trái. Thuận với ý chí của mình đừng cho là
đúng, trái với tư tưởng của mình, đừng phủ định; khác với người chưa phải
là đúng, giống với người chưa phải là sai. Nói năng vụng về, hành động
chậm chạp, chưa phải là ngu, nói năng ngọt ngào mà trọng danh lợi, chưa
phải là trí. Xem xét tìm kiếm cái thực nhận lấy cái thiện, thì có thể thu được
hết nhân tâm trong thiên hạ.
