được xây dựng trên cơ sở điền, đinh, hộ. Sau khi Đức Tôn nối ngôi vào
năm Kiến Trung nguyên niên (năm 780), đem phép tô, dung, điện, đổi
thành “phép hai thuế”, trong đó điều quan trọng là: Trước tiên hãy tính
trong châu huyện mỗi năm số cần phải chi tiêu và nộp lên trên rồi định thuế
cho người, tính cái ra để hạn chế cái vào. Hộ không có chủ hộ, hộ khách,
lấy hộ tịch làm chuẩn; người không có đinh (từ 23 tuổi trở lên gọi là đinh),
không có trung (kể từ 18 - 21 tuổi gọi là trung) lấy giàu nghèo phân biệt; kẻ
đi buôn, và người cư lưu như nhau. Thuế của cư dân, thu 2 lần vào mùa
thu, hè. Loại phép thuế này xây dựng trên cơ sở “giàu nghèo”, có tính tuỳ
tiện rất lớn, lại thêm chiến tranh hết năm này đến năm khác, trăm họ rất
khổ về thuế, dịch. Lục Chí dâng sớ lên Đức Tôn cầu xin tiết kiệm của cải,
đế cứu điêu tàn. Lục Chí chỉ ra rằng, hai phép thuế lấy tài sản làm mục đích
nên đối với những người giỏi giấu của cải thì có lợi, còn đối với những
người không biết che giấu của cải thì không có lợi; những người thường
xuyên di chuyển của cải làm nghề buôn bán, lại có thể miễn trừ thuế, dịch,
còn có những hộ thường trú thì lại khổ vì thu thuế. Phép thuế này là xúi
người ta gian, đuổi người ta tránh dịch, khiến nhà nước giảm bớt thuế thu
được, không có lợi cho phát triển. Ông chỉ ra rằng, sưu thuế của đất nước
phải lượng sức của dân, thu phải có chừng, dùng phải tiết kiệm, lượng thu
mà chi.
TRÁNH VIỆC QUÂN Ở XA,
PHÒNG BỊ VỮNG CHẮC BIÊN CƯƠNG
Sau loạn An Sử quan quân triều Đường ở biên giới Tây Bắc phần lớn
được điều về nội địa tác chiến, nhiệm vụ quân sự ở biên giới phần lớn điều
về cho sĩ tốt Hà Nam, Giang Hoài gánh vác, được gọi là “Phòng thu”. Các
sĩ tốt ở biên giới này thiếu huấn luyện, hơn nữa tướng soái chỉ huy lại
không thống nhất, vì thế thường đánh thua. Trinh Nguyên nguyên niên
(năm 793), Lục Chí dâng sớ, trình bày thiếu sót của “Phòng thu”, nói: quân
sĩ Quan Đông, không quen phong thổ, thân khổ vì việc biên phòng lòng lo
sợ bị bắt, đếm ngón tay mong ngày về, chỉ mở miệng đòi cơm ăn; hoặc lợi
dụng lúc quân ta thua, thừa cơ mà tan chạy, hoặc vứt bỏ thành trấn, làm
