78. LỤC CHÍ
CHẾ GIỄU THỜI BỆNH,
TẬP NGÔN TRIỀU ĐÌNH
Lục Chí (năm 754 - 805) tự Kính Dư, người Gia Hưng - Tô Châu (nay là
Gia Hưng - Triết Giang) tiến sĩ năm Đại Lịch, đã từng giữ các chức Trịnh
uý, Vị nam uý. Khi Đức Tôn lên ngôi, chuyển sang làm Giám sát ngự sử,
Hàn lâm học sĩ, Gián Nghị đại phu, Binh bộ thị lang, Trung thư thị lang,
Đồng Trung thư môn hạ Bình chương sự. Trinh Nguyên năm thứ mười
(năm 794) do bị Bùi Diên Linh gièm, bãi làm Thái tử biệt giá. Năm sau lại
bị giáng làm Trung Châu biệt giá. Ở Trung Châu (nay là huyện Trung - Tứ
Xuyên) 10 năm rồi chết.
Lục Chí là một mưu thần quan trọng của Đường Đức Tôn, về các mặt
quân sự, chính trị, kinh tế v.v... đã vì Đức Tôn nêu ra không ít chủ kiến hay.
Đức Tôn cũng rất coi trọng Lục Chí. Khi tránh loạn Chu Tỉ đến Tần Thiên
(nay là huyện Càn - Thiểm Tây), mọi việc lớn nhỏ đều do Lục Chí mưu
tính. Vì vậy người đương thời gọi Lục Chí là “nội tướng”. Đức Tôn đi đâu
đều có Lục Chí. Một hôm Đức Tôn dẫn bọn Lục Chí đi ra ngoài săn bắn, do
đường đi hiểm trở mà vua tôi lạc nhau. Đức Tôn gọi Lục Chí không được,
kinh khóc, nói với mọi người, ai tìm được Lục Chí thưởng ngàn vàng. Lục
Chí trở về, Đức Tôn mừng ra mặt. Nhưng Lục Chí hay can thẳng, thường
vạch khuyết điểm của Đức Tôn, Đức Tôn tuy “ngoài mặt nghe, nhưng lòng
không vui”. Tác phẩm của ông có “Lục ngôn công tấu nghị” (hoặc còn gọi
là Hàn uyển tập), từ cuốn sách này có thể thấy được tư tưởng mưu lược của
ông.
NHẸ, CHẬM, NẶNG GẤP,
NGỌN NHỎ GỐC LỚN
