Thái rất có cảm thụ, liền cầm bản tấu đó đến trước mặt Ung Chính trình
bày kiến giải của mình: “Những người trung hậu thành thực nhưng lại kém
tài thì có thể tin nhưng không thể dùng; người thông minh tài trí nhưng
vượt khỏi phạm vi, thì có thể dùng nhưng không thể tin. Triều đình lập
quan định chức là để giúp cho công việc, chứ không phải là đất để cho
người ta giấu mình, nhưng nếu giúp được cho công việc thì có thể dùng, dù
là tiểu nhân thì cũng tiếc, phải dạy bảo; còn nếụ không giúp được gì cho
công việc thì thuộc loại vô dụng, người tốt cũng phải dời đi!”. Phải nói rằng
kế sách dùng người của Ngạc Nhĩ Thái rất cao minh, nhất là xuất phát điểm
của việc chính phủ lập quan định chức là làm việc, chứ không phải là để
sắp xếp người, do đó ai có năng lực làm việc tốt thì dùng người đó cho dù
là có khuyết điểm (thì sẽ tăng cường giáo dục), còn những người không có
năng lực dù là người tốt cũng không thể dùng, dù đã có chức vị cũng phải
điều đi. Ung Chính là ông vua sáng suốt, rất tán thưởng quan điểm của
Ngạc Nhĩ Thái, ca ngợi là “Thực là có thể mở mang đầu óc người ta”.
KHOAN HẬU ĐỘ LƯỢNG,
GIỎI DÙNG NGƯỜI
Ngạc Nhĩ Thái là người nói và làm nhất trí, ông giỏi dùng hành động của
mình để thực hiện chủ trương của mình. Nhất là về mặt dùng người, ông
đối xử với người khoan hậu, không tính giận riêng. Khi làm Tổng đốc Vân
Quý, thuộc hạ là Dương Danh Thời người Giang Âm do bị vu cáo mà bị
triều đình cách chức tuần phủ Vân Nam. Chu Cương mới đến nhận chức
Tuần phủ nhân cơ hội đó đã thêu dệt cho Dương Danh Thời nhiều tội, áp
dụng bức cung bằng tra tấn nhằm hãm vào chỗ chết. Sau khi biết, Ngạc Nhĩ
Thái đã gọi Chu Cương đến trách mắng, nhắc nhở Chu Cương phải lấy Tần
Cối người hãm hại Nhạc Phi và nay đời đời kiếp kiếp phải quỳ trước miếu
thờ Nhạc Phi, bị người đời chửi mắng làm gương. Sau này án oan của
Dương Danh Thời được giải, rồi được hoàng đế đề cử làm Lễ bộ thượng
thư. Mà Dương Danh Thời trước đó đã bất đồng ý kiến với chính sách “cải
cách Thổ Ty, thống nhất cắt cử” của Ngạc Nhĩ Thái, tấu lên trên rằng Ngạc
Nhĩ Thái “xử trí Miêu Cương, không phải là kế sách hay”. Nhưng Ngạc
