MƯU TRÍ THỜI TẦN HÁN - DƯƠNG NHẠN SINH - BẠO THÚC DIỄM - Trang 215

ương trước đây. Thứ hai là nó thực hiện chế độ quan lại lấy hoàng đế làm
trung tâm. Thứ ba là rất nhiều kế hoạch, sách lược, việc mà hoàng đế muốn
làm đều được thực thi một cách triệt để.
Làm chính trị quan trọng nhất là tìm được hướng đi, sau đó là chọn và dùng
người. Thể chế chính trị có được thực thi nghiêm túc hay không phụ thuộc
vào yếu tố con người. Việc dùng người trên thương chiến ngày nay đương
nhiên là không giống với việc trong hoàng cung, nội triều xa xưa. Nhưng
nó có một nét chung đó là nên tận dụng uy thế, quyền lực chính trị làm hậu
thuẫn thì mới phát triển mạnh được.
Duban ở Mỹ là một trong số ít công ty thuộc tập đoàn lũng đoạn tài chính.
Công ty này thường kiếm được các khoản lợi nhuận kếch xù dựa vào các
đơn đặt hàng của chính phủ. Khi công ty còn chuyên sản xuất kinh doanh
vũ khí, đạn dược thì phương châm của công ty là phải dựa vào Washington
để phát tài. Ví dụ khi chiến tranh nam, bắc bùng nổ người kế nhiệm thứ hai
của công ty là Charli Duban chạy về phe của Washington và tuyên truyền
khắp nơi rằng công ty Duban sống chết cũng đi theo chính phủ. Vì lẽ đó
công ty đã nhận được một loạt hợp đồng từ phía quân đội chính phủ. Từ
tháng 4 năm 1861 đến cuối năm đó công ty Duban đã bán cho quân đội một
số lượng lớn thuốc súng, đạn dược trị giá 2,3 triệu đô la.
Số tiền này lúc đó là một con số không nhỏ và cũng là khoản tiền lớn nhất
của công ty từ khi thành lập. Hầu hết các công ty lâm vào cảnh điêu đứng
khi chiến tranh xảy ra nhưng công ty Duban thì ngược lại, ngày một phát
triển. Vào cuối năm 1861, nhiên liệu làm thuốc súng có tên Saru trở nên
khan hiếm. Đa phần nhiên liệu này được nhập khẩu từ ấn Độ, nhưng ấn Độ
lúc đó là thuộc địa của Anh, nước Anh thì lại có quan hệ với phía nam của
Mỹ bởi mặt hàng bông sợi ở đây. Nếu chính phủ Anh cho ngừng việc xuất
khẩu Saru thì Mỹ sẽ gặp khó khăn. Tháng 11 năm đó chàng trai hơn 20 tuổi
là Lamo Duban được triệu đến Washington, tổng thống Mỹ chỉ định cho
anh ta tới với mục đích là thăm dò thị trường Saru. Chính phủ giao cho anh
500.000 đô la làm tiền thưởng, như vậy tốt hơn là chính phủ trực tiếp lộ
mặt.
Khi tới Anh, Lamo Duban mua toàn bộ số Saru trên thị trường. Nhưng khi