NAM HOA KINH - Trang 83

Lấy ngón tay mà thí dụ rằng ngón tay không phải là ngón tay, sao bằng lấy
cái không phải là ngón tay để mà thí dụ rằng ngón tay không phải là ngón
tay.
Lấy con ngựa mà thí dụ rằng con ngựa không phải là con ngựa, sao bằng
lấy cái không phải là con ngựa để mà thí dụ rằng con ngựa không phải là
con ngựa. Trời Đất khác nào ngón tay nói trên. Vạn vật khác nào con ngựa
nói trên.
Được là được. Không được là không được. Con đường có đi mới thành
đường đi, vật có gọi được tên mới thành là vật. Sao là phải vậy? Phải vậy là
vì phải vậy. Sao là không phải vậy? Không phải vậy, là vì không phải vậy.
Vật, có chỗ là phải vậy. Vật, có chỗ là được vậy. Không vật nào là không
phải vậy; không vật nào là không được vậy. Cho nên mới có so sánh cọng
cỏ với cột trụ, một người đàn bà xấu xí với Tây Thi; khoan đại, kỳ biến,
gian trá, quái dị, thảy đều là một.
Có phản" nó" ra thì "nó" mới "thành". Có "thành" thì mới có "hoại". Phàm
vật mà không "thành", nên không "hoại" thì mới có thể "trở về" mà cùng
thông với lẽ Một(của Đạo). Chỉ có bậc đạt Đạo mới thông hiểu được lẽ Một
ấy mà thôi: Họ dìng đỡ cái dung mạo (bên ngoài) để hòa với mọi người.
"Dung", tức là "dụng"; "dụng", tức là "thông". Mà "thông", tức là "đắc"
vậy. Vui trong chỗ "đắc" ấy, ít ai được. Nhân tới đó mà "thôi đi". "Thôi đi",
mà cũng không cần phải biết vì sao mà phải vậy, thì gọi là Đạo. Lao nhọc
thần minh vì chấp nhất (trong một cái Phải hay cái Quấy nào) mà không
biết trông thảy đều đồng nhau. Nên mới gọi là "sớm ba".
Sao gọi là " sớm ba"? Có lão nuôi khỉ, phát khoai cho khỉ, nói: "Sớm ba,
mà chiều bốn!" Khỉ đều giận. Lão lại nói: "Thôi, sớm bốn mà chiều ba"!
Khỉ đều mừng. Số cho không thay đổi, danh và thực không thiếu, vậy mà,
cái dụng ý của nó lại có mừng có giận. Bởi vậy, bậc Thánh nhân, vì sự hòa
bình mà phải nói đến thị hay phi, rồi đứng yên ở cốt trục của "bánh xe
Trời" (Thiên Quân): đó gọi là "lưỡng hành".
D. Cổ chi nhân, kỳ tri hữu sở chí[xxxvii] hĩ.
Ô hồ chí? Hữu di vi vị thủy hữu vật giả chí hĩ, tận hĩ, bất khả dĩ giả hĩ. Kỳ
thứ dĩ vi hữu vật hĩ, nhi vị thủy hữu phong[xxxviii] dã. Kỳ thứ dĩ vi hữu