NẶNG GÁNH CANG THƯỜNG
Hồ Biểu Chánh
www.dtv-ebook.com
Chương 10
Trung thần không oán chúa
Hung hăng cường khấu phải tan xương
Ðứng làm trai như chàng Thanh Tòng, đã liều thân mà rửa nhục cho
cha, đã trải mật mà đền ơn cho Chúa, tưởng làm bao nhiêu đó cũng đủ gọi
là trung thần hiếu tử được rồi. Tiếc vì hồi đời xưa, triều đình thi hành lễ
phép quá nghiêm khắc, quan niệm trung hiếu rất hẹp hòi. Chủ nhà là chúa
của gia tộc, quốc vương là chúa của quốc dân. Lời của chủ nhà nói ra là
luật trong nhà, lịnh của quốc vương phán ra là luật trong nước. Dầu lời hay
là lịnh ấy bất từ bất chánh đi nữa, nếu làm con mà cãi lời cha thì là bất hiếu,
nếu làm tôi mà trái lịnh vua thì là bất trung. Thấy câu: ''quân bất minh thần
bất khả bất trung; phụ bất từ, tử bất khả bất hiếu '' với câu: ''Quân xử thần
tử, thần bất tử bất trung; phụ xử tử vong, tử bất vong bất hiếu '' thì người
đời nay, là đời tôn trọng nhơn quyền, ai cũng đều lắc đầu chắc lưỡi.
Thanh Tòng sanh trưởng trong vòng chế độ quân chủ ấy, học hỏi cũng
trong nền giáo dục quân chủ ấy. Chẳng phải chàng không hiểu hễ từ hôn thì
là khi quân; chẳng phải chàng không biết hễ cãi lời cha thì là nghịch tử.
Chàng tự quyết thung dung để sa vào cái tội bất trung bất hiếu, ấy là vì
chàng bị uất trong cái ái tình. Chớ chi bỗng nhiên mà Lệ Bích phụ chàng,
thì dầu cái ái tình của chàng nặng nề cho mấy đi nữa, chàng cũng còn có
thể lấp ngơ được. Chàng vì phải trọn thảo cùng cha, nên chàng phụ nàng
trước. Bây giờ nàng lánh chàng thì cái tội bội ước đó là tội của chàng chớ
không phải là tội của nàng, há chàng đành ưng Công chúa Như Hoa mà vui
