CHƯƠNG XIII
DIỆN MẠO VĂN CHƯƠNG CÁC THỜI KÌ DÂN CHỦ
Khi ta vào một cửa hàng bán sách ở Hoa Kì, rồi ta thăm thú những tác
phẩm của người Mĩ trên giá sách, số lượng tác phẩm ở đó có vẻ khá nhiều,
song sách của những tác giả thành danh lại như thể rất ít.
Trước hết đó là một lô một lốc những khảo luận sơ đẳng với ý định cung
cấp những khái niệm căn bản thuộc về tri thức con người. Phần lớn các công
trình này đều được soạn ra ở châu Âu. Người Mĩ đem chúng ra in lại và điều
chỉnh chúng cho thích hợp với việc sử dụng của họ. Tiếp theo là một số
lượng gần như vô kể những sách tôn giáo, đó là các bộ Kinh thánh, các bài
thuyết pháp, các giai thoại tôn giáo, các sách tranh cãi về tôn giáo, các thứ
biên bản và báo cáo của các tổ chức từ thiện. Sau hết là một thư mục dài các
tiểu luận chính trị: ở Mĩ, các đảng phái không soạn ra các thứ sách làm công
cụ đấu tranh, mà họ soạn ra những cuốn sách mỏng lưu chuyển hết sức
nhanh trong người đọc, sống một ngày thôi rồi sau đó mất hút luôn.
Giữa vô vàn sản phẩm tinh thần không ai biết đến ấy xuất hiện những tác
phẩm xuất sắc hơn cả của một số lượng nhỏ tác giả, những người này nổi
tiếng ở bên trời Âu hoặc rồi sẽ phải nổi tiếng bên châu Âu.
Mặc dù ngày nay nước Mĩ là quốc gia văn minh nhất ở đó người ta ít chú
trọng hơn cả tới văn chương, song ở bên đó ta vẫn bắt gặp một số lượng lớn
những cá nhân quan tâm đến những chuyện tinh thần và nếu họ không lấy
chủ đề đó làm công trình của cả đời mình thì ít ra với họ đó cũng là thú vui
dễ thương vào những giây phút thảnh thơi rảnh rỗi. Ấy vậy nhưng chính
nước Anh mới là nơi cung cấp cho những con người này phần lớn những
cuốn sách họ muốn được đọc. Hầu hết các tác phẩm lớn của Anh đều tái bản
