lại ở Hoa Kì. Thiên tài văn chương Anh quốc cho tới bây giờ vẫn còn rọi
sáng vào tận sâu thẳm những cánh rừng Tân Thế giới. Ở đó không có một
căn lều nào của người đi mở đường lại không có vài ba tập Shakespeare
không trọn bộ. Tôi nhớ lại lần đầu tiên mình được đọc tấn kịch hoàng gia
Henri V là ở một log–house
Người Mĩ không những chỉ ngày ngày học hỏi từ trong kho tàng văn học
Anh, mà ta còn có thể nói chắc rằng họ đã tìm thấy nền văn học Anh ở ngay
trên mảnh đất họ đang sinh sống. Trong số người ít ỏi ở Hoa Kì chuyên tâm
soạn sách văn chương, phần lớn đều có nền tảng văn hoá Anh và nhất là đều
có phong cách biểu hiện kiểu Anh. Họ cũng khuân vào giữa lòng nền dân trị
những ý tưởng và những cung cách sử dụng văn chương từng thịnh hành ở
cái quốc gia quý tộc trị và được họ lấy làm khuôn mẫu. Họ tô vẽ các tập tục
xa lạ bằng những màu sắc vay mượn; và do chỗ các tác phẩm đó chẳng biểu
hiện chút gì cái thực tại đất nước nơi họ sinh ra, nên hiếm khi thấy những
sách đó được đông đảo công chúng Mĩ tìm đọc.
Dường như ngay cả những công dân Hoa Kì cũng ít tin tưởng là người ta
xuất bản sách là để cho họ đọc, và trước khi xác định giá trị một nhà văn nào
trong đám văn sĩ của mình, họ thường đợi xem ở bên nước Anh người ta có
ý kiến gì không đã. Chính vì vậy mà khi xét đoán thực tế tác phẩm, người ta
vui lòng để cho tác giả của bản gốc có cái quyền phán xét cái bản sao.
Như vậy là người dân Hoa Kì thực ra vẫn chưa có nền văn học riêng của
mình. Những tác giả duy nhất tôi thừa nhận là họ mang tính cách Mĩ ấy là
những nhà báo. Những ông này không phải là các đại tác gia văn học, nhưng
họ nói cái ngôn ngữ của đất nước và tiếng nói của họ đến được với người
đọc. Còn với những “nhà văn” khác, tôi chỉ thấy đó là những con người xa
lạ. Với người Mĩ, họ cũng như ở bên Pháp chúng ta, đó là những kẻ sao
chép văn hoá Hi–La vào cái thời phục hưng văn hoá, họ là những người
được thiên hạ tò mò hơn là được người ta mến mộ. Họ làm cho đầu óc con
người được tiêu khiển chút đỉnh, chứ họ không tác động được gì hết đến tập
tục.
