CHƯƠNG XI
NHỮNG TÁC ĐỘNG ĐẶC BIỆT CỦA SỰ THIẾT THA
ĐỐI VỚI NHỮNG HƯỞNG THỤ VẬT CHẤT TRONG
THỜI KÌ DÂN CHỦ
Từ những điều chúng tôi đã trình bày ở trên, ta có thể nghĩ rằng sự thiết
tha với nhũng hưởng thụ vật chất phải không ngừng lôi người Mĩ đến chỗ
tập tục lộn xộn, gia đình rối loạn và cuối cùng là bản thân xã hội phải bị tổn
thương.
Nhưng tình hình lại không hề như vậy: đam mê hưởng thụ vật chất tạo ra
trong lòng các nền dân trị những tác động khác với ở những quốc gia quý
tộc trị.
Thường có khi sự mệt mỏi với công việc, cảnh giàu có thừa thãi, tình
trạng không còn niềm tin nào nữa, sự suy đồi của Nhà nước, dần dần đẩy
con người ta ngay trong một nền quý tộc trị đến những hưởng thụ duy nhất
vật chất. Có những khi, một quân vương còn thế lực hoặc nhân dân còn yếu
kém, nên mặc dù gia sản của những nhà quý tộc không bị động chạm gì và
không bị mất, song họ vẫn bị buộc rời bỏ quyền lực, và bằng cách đóng chặt
cửa không cho họ có điều kiện tham gia vào những công cuộc lớn, họ bị rơi
vào chỗ chỉ còn nghĩ đến những ham muốn, khi đó họ chẳng còn biết làm gì,
và họ đi tìm những thú hưởng thụ thân xác để mong quên lãng cái vĩ đại
ngày qua.
Khi những thành viên của một cơ thể quý tộc trị hoàn toàn quay về với
tình yêu những hưởng thụ vật chất như vậy, họ thường tập trung vào chỉ một
hướng đó toàn bộ năng lượng tạo nên bởi thói quen quyền lực từ lâu đời.
