rộng hơn. Ở đó, con người nhìn thấy nhau, các phương tiện hành động được
kết hợp lại, các ý kiến được triển khai với sức mạnh và lòng nhiệt tình mà tư
tưởng khi được viết thành lời văn không tài nào diễn đạt cho được.
Sau nữa, trong việc thực thi quyền lập đoàn thể thì về mặt chính trị còn có
một tầng bậc cuối cùng nữa: những người cùng đi theo một ý kiến có thể hội
nhau lại thành đoàn cử tri và cử ra những người được uỷ nhiệm thay mặt
mình đi bầu tại một đại hội trung tâm, Đó chính là hệ thống đại diện áp dụng
vào cho một đảng.
Vậy thì, trong trường hợp thứ nhất, những con người cùng bày tỏ một ý
kiến như nhau tạo nên với nhau một mối dây liên hệ thuần tuý trí tuệ. Trong
trường hợp thứ hai, họ tụ lại với nhau thành những nhóm nhỏ chỉ đại diện
một bộ phận nhỏ của đảng. Cuối cùng trong trường hợp thứ ba, họ như thể
hợp lại thành một quốc gia riêng rẽ trong lòng một quốc gia, một chính
quyền bên trong một chính quyền. Những người được uỷ thác, cùng giống
như những người đại diện cho phe đa số, tự họ thay mặt cho sức mạnh tập
thể của tất cả những người trong phe đó. Những người đại diện này xuất
hiện với dáng vẻ một dân tộc cùng với toàn bộ sức mạnh đạo lí có được từ
đó. Đúng là họ không có quyền làm luật nhưng họ có quyền công kích cái
luật lệ đang tồn tại và phát biểu trước cái luật lệ sẽ phải tồn tại.
Tôi giả định là có một quốc gia hoàn toàn chưa quen với việc sử dụng
quyền tự do, hoặc cái quốc gia đang âm ỉ những đam mê chính trị sâu xa.
Bên cạnh cái đa số làm ra luật pháp, tôi giả định có một thiểu số chỉ có
nhiệm vụ án lí và dừng lại ở quyền phán quyết, và tôi không thể không tin
rằng trật tự công cộng đã bị bỏ mặc cho những may rủi nghiêm trọng.
Chứng minh rằng bản thân một bộ luật này tốt hơn một bộ luật khác và
chứng minh rằng nó phải thay thế cho bộ luật kia, hai việc đó rõ ràng là cách
nhau thật xa. Nhưng ở chỗ nào đầu óc sáng láng của con người vẫn còn nhìn
thấy được một khoảng cách xa, thì trí tưởng tượng của đám đông chẳng thấy
nổi điều gì hết. Cũng đã có những thời kì mà đất nước bị phân chia ra gần
như đều nhau thành hai đảng mà bên nào cũng cho là mình đại diện cho đất
nước. Bên cạnh cái chính quyền đang điều hành mọi việc, nếu xây dựng
