Trong sự hoà trộn tất cả các giai cấp, mỗi con người vẫn hi vọng hình ảnh
thật của mình không xuất hiện trước con mắt mọi người, và cố công cố sức
để đạt mục đích ấy. Nền dân trị không tạo ra tình cảm này, nó quá ư thường
tình đối với con người. Nhưng nền dân trị đem tình cảm đó áp dụng vào
những chuyện vật chất: tính đạo đức giả vào thời nào thì cũng thế; riêng tính
sang trọng giả thì đặc biệt những thời kì dân chủ mới có.
Để thoả mãn được những nhu cầu mới mẻ do thói phù hoa của con người
sinh ra như thế, nghệ thuật đã phải cầu viện đến không biết bao nhiêu là mẹo
mực lọc lừa. Đôi khi công nghệ đi khá xa theo hướng đó đến độ tự chuốc tai
hoạ cho mình. Người ta đã có thể làm kim cương giả đến độ khó mà phân
biệt được với của thật, lầm lẫn dễ như chơi. Khi con người đủ sức làm ra
kim cương giả, đến độ không phân biệt nổi với kim cương thật, hình như
người ta có thể không cần đến cả của thật lẫn của giả, và kim cương trở về
thành hòn cuội.
Điều này dẫn tôi đến chỗ phải nói về những nghệ thuật được gọi rất hay là
“mĩ thuật“.
Tôi không khi nào nghĩ rằng tác động tất yếu của trạng thái xã hội và các
thiết chế dân chủ lại là làm giảm đi số người chăm lo nuôi dưỡng mĩ thuật;
nhưng các nguyên nhân đó tác động mạnh mẽ đến cung cách nuôi dưỡng
chúng. Phần lớn những ai đã có được sự thích thú đối với mĩ thuật một khi
càng ngày càng nghèo, và mặt khác, một khi rất nhiều người chưa giàu trong
số đó bắt đầu có thị hiếu mĩ thuật theo lối bắt chước, thì số lượng người tiêu
thụ mặt hàng mĩ thuật nói chung gia tăng mạnh và những người tiêu thụ rất
giàu và rất tinh tế thì lại hiếm hoi đi. Khi đó trong ngành mĩ thuật xảy ra một
điều tương tự như cái gì đó tôi đã chỉ ra khi nói về các nghệ thuật ích dụng.
Tác phẩm mĩ thuật thì càng ngày càng nhiều lên và giá trị từng tác phẩm thì
giảm xuống.
Không có khả năng nhắm vào cái đẹp cao siêu, người ta lần tìm đến cái
hoa mĩ và cái đèm đẹp vậy; người ta ít quan tâm đến cái thực, mà chỉ còn
chú ý đến cái vẻ ngoài từa tựa như cái thực.
