nhưng về lâu về dài nó đả kích và tiêu huỷ mọi đức hạnh khác để cuối cùng
được nhập thân vào với tính vị kỉ.
Tính vị kỉ là một tật xấu cũng xưa như thế gian này. Nó không còn là
riêng của một kiểu loại xã hội nào nữa.
Chủ nghĩa cá nhân có nguồn gốc dân chủ, và nó có nguy cơ nở rộ chừng
nào mà các điều kiện được cào bằng với nhau.
Với các quốc gia quý tộc trị, các gia đình tồn tại nhiều thế kỉ trong một
trạng thái y nguyên như cũ, và lắm khi còn cùng tồn tại ở một nơi chốn y
nguyên như cũ nữa. Có thể nói rằng điều đó khiến cho tất cả các thế hệ đều
là đương thời với nhau. Một con người bao giờ cũng biết rõ tất cả cụ kị mình
và kính trọng các cụ; con người tưởng đâu như đã có thể nhìn thấy cháu chắt
của các cụ và tuy chưa có chúng mà đã yêu chúng rồi. Con người đó tự
nguyện thực hiện các nghĩa vụ đối với nhau, và thường xảy ra việc con
người đó hi sinh những thú vui riêng của mình để sống vì những người đã
khuất hoặc những người vẫn chưa ra đời.
Hơn nữa, các thiết chế quý tộc trị còn có tác dụng gắn bó chặt chẽ mỗi
con người với nhiều đồng bào của mình.
Do chỗ các giai tầng khá khác nhau và bất động trong lòng một quốc gia
quý tộc trị, nên đối với mỗi thành viên giai tầng mình, giai tầng đó trở thành
như một thứ tiểu tổ quốc, còn rõ nét và thiết tha hơn là cái đại tổ quốc nữa.
Do chỗ trong các xã hội quý tộc trị tất cả các công dân đều được đặt ở vị
trí cố định kẻ này bên trên kẻ khác, nên mỗi người luôn luôn nhìn thấy ở vị
trí cao xa hơn mình một ai đó cần cho việc bảo vệ mình, và nhìn xuống thấp
hơn thì con người đó nhận thấy một kẻ khác có khả năng giúp đỡ mình.
Như vậy, những con người sống trong các thời kì quý tộc trị hầu như bao
giờ cũng gắn bó chặt chẽ theo cách nào đó với một cái gì nằm bên ngoài họ,
và thường khi họ tự quên mất bản thân mình đi. Dĩ nhiên là vào những thời
đó cái khái niệm đồng loại còn mù mờ, và người ta chưa nghĩ đến chuyện vì
nhân loại mà hi sinh cho đồng loại; song lắm khi lại hi sinh cho những con
người (riêng rẽ – ND) nào đó.
