Những công dân quan trọng sinh sống ở một xứ sở quý tộc trị nhìn thấy
nhau từ khoảng cách thật xa; và nếu họ muốn kết hội sức mạnh lại, thì họ đi
đến với nhau để gặp gỡ nhau, và lôi cuốn cả vô vàn người khác cùng đi theo.
Song lắm khi ở những quốc gia dân trị lại có vô số người có ước vọng
hoặc có nhu cầu kết hội với nhau, nhưng lại không có khả năng thực hiện
việc đó, bởi tất cả bọn họ vốn đều bé nhỏ và mất hút trong đám đông nên họ
chẳng nhìn thấy nhau và cũng chẳng biết cách tìm thấy nhau ở chỗ nào. Thế
rồi có một tờ báo trương lên trước mắt con người cái tình cảm hoặc cái ý
tưởng được trình bày ra tức thì, nhưng lại trình bày riêng rẽ cho từng người
trong bọn họ. Tất cả liền hướng về cái luồng sáng ấy, và thế là những linh
hồn lang thang đó, chúng vẫn tìm nhau bao lâu rồi trong bóng tối, cuối cùng
chúng bắt gặp nhau và kết hội lại với nhau.
Tờ báo làm cho họ xích lại với nhau, và tờ báo vẫn tiếp tục cần thiết cho
họ để duy trì sự kết hội cùng nhau.
Để cho một hiệp hội có được một sức mạnh nào đó trong một quốc gia
dân trị, tổ chức đó phải đông thành viên. Như vậy là những con người tạo
thành hiệp hội đó được phân tán trên một không gian rộng lớn, và mỗi con
người của hiệp hội ấy bị giữ chặt lại ở nơi anh ta sinh sống, cái sản nghiệp
loàng xoàng không cho phép anh ta đi xa cũng còn vô vàn điều nhỏ nhặt
thuộc về sản nghiệp níu kéo anh ta nữa. Thế là anh ta cần phải có một
phương tiện để nói với nhau hàng ngày mà không cần gặp mặt, và cùng
thống nhất nhịp bước mà chẳng cần họp mặt. Vậy nên sẽ chẳng thể có hiệp
hội dân chủ nào mà lại chẳng cần đến một tờ báo cả.
Vậy là có tồn tại một mối quan hệ tất yếu giữa những hiệp hội và báo chí:
báo chí làm nên hiệp hội và hiệp hội làm nên báo chí. Và một mặt, nếu đúng
là một khi các điều kiện càng được cào bằng với nhau thì ngày càng phải có
thêm nhiều hiệp hội, thì mặt khác, cũng không kém phần đúng một khi số
lượng các hiệp hội được gia tăng thì số lượng báo chí cũng phải gia tăng.
Vì vậy mà nước Mĩ là xứ sở trên thế giới nơi đó ta vừa bắt gặp số lượng
hiệp hội nhiều nhất và cũng bắt gặp số lượng báo chí nhiều nhất.
