Không những người giàu không kết hội chắc chắn được với nhau, mà ta
còn có thể nói là không có mối liên kết đích thực giữa người nghèo và người
giàu.
Kẻ nghèo và người giàu không liên kết cố định với nhau, lợi ích làm họ
xích lại với nhau chốc lát rồi lại tách họ ra khỏi nhau. Nói chung người thợ
phụ thuộc vào giới chủ, chứ không phụ thuộc vào một người chủ. Hai kiểu
người đó nhìn thấy mặt nhau ở công xưởng nhưng không quen biết nhau ở
nơi chốn khác, và trong khi đôi bên chạm nhau ở một điểm thì lại rất xa cách
nhau ở rất nhiều điểm khác. Ông chủ nhà máy thủ công nghiệp chỉ đòi hỏi ở
người thợ cái lao động của họ, và người thợ chỉ đợi ở ông chủ có cái tiền
công thôi. Một bên này không tham gia vào việc che chắn, và bên kia cũng
chẳng tự vệ, song họ lại gắn kết với nhau thường xuyên, nhưng không gắn
bó vì có chung thói quen cũng như nghĩa vụ.
Tầng lớp quý tộc hình thành vì thương mại hầu như không bao giờ nằm
cố định ở trong lòng đám dân sản xuất công nghiệp được nó điều hành; mục
tiêu của nó không phải là cai quản những con người này, mà chỉ sử dụng
những con người đó.
Một tầng lớp quý tộc hình thành theo cách đó khó mà có cái uy lớn đối
với những kẻ được họ thuê mướn; và nếu có lúc nào đó họ có thể nắm được
những người kia, thì cũng chỉ là nhất thời, chẳng mấy chốc mà lại tuột khỏi
tay. Tầng lớp này không biết họ muốn gì nên cũng không thể nào hành động.
Tầng lớp quý tộc đất đai của những thế kỉ trước bị luật pháp bắt buộc,
hoặc tự cho là bị tập tục bắt buộc phải đến cứu giúp những kẻ phục dịch
mình và an ủi cảnh khốn cùng của họ. Nhưng tầng lớp quý tộc sản xuất công
nghiệp thời nay, sau khi xuất hiện và làm cho những con người phục vụ họ
trở thành những kẻ mãng phu thô lậu, thì khi có khủng hoảng liền tống khứ
họ cho các tổ chức từ thiện công cộng nuôi họ. Đó là kết quả tự nhiên của
những gì chúng ta đã nói tới ở bên trên. Giữa người thợ và người chủ, các
mối quan hệ mang tính thường xuyên, nhưng lại không kết hội thực thụ với
nhau.
