của những nỗ lực cần thiết và sự lớn lao của các thành quả họ sẽ có trong
tay.
Vậy là, khi khoa học sản xuất công nghiệp không ngừng khiến cho vị trí
giai cấp thợ thuyền bị hạ thấp xuống, thì đồng thời nó cũng lại nâng cao vị
trí những người chủ lên.
Trong khi người thợ ngày càng đem trí khôn của mình vào việc nghiên
cứu chỉ một chi tiết sản xuất, thì người chủ ngày ngày đảo mắt nhìn lên cả
một cơ ngơi to tát hơn rất nhiều, và trong khi đầu óc người này mở rộng ra
thì theo tỉ lệ nghịch đầu óc kẻ thợ thuyền kia cũng co hẹp lại. Dần dà người
thợ thì chỉ cần đến sức lực cơ bắp bớt đi phần trí khôn là đã đủ; còn người
chủ thì cần đến khoa học, và muốn thành đạt thì hầu như còn phải cần đến
một tài năng trời phú cho nữa. Một người thì càng ngày càng giống như một
viên quan cai trị, trong khi người kia càng ngày càng thành một kẻ mãng
phu thô lậu.
Ở đây người chủ và người thợ chẳng có gì giống nhau hết, và càng ngày
hai bên lại càng khác nhau nhiều hơn. Họ không giống như hai khâu ở hai
cực của một sợi xích dài. Mỗi bên có một vị trí dành riêng cho mình, không
sao thoát ra khỏi. Một bên nằm ở cái vị trí liên tục bị phụ thuộc, chật hẹp và
tất yếu vào bên kia, và dường như những người này sinh ra là để phục tùng,
cũng như bên kia, anh ta được sinh ra là để chỉ huy.
Đó là cái gì nếu không phải là một nền quý tộc trị?
Trở thành một yếu tố thành công to lớn hơn cả, đó là những điều kiện
càng ngày càng được bình đẳng hoá trong toàn bộ quốc gia dân tộc, nhu cầu
càng ngày càng được phổ biến và gia tăng đối với các đồ vật sản xuất lối thủ
công nghiệp, và giá thành rẻ khiến cho các đồ vật đó càng ngày càng trong
tầm tay những kẻ có sản nghiệp thấp.
Vậy là dần dà ngày càng thấy xuất hiện những con người giàu mạnh hơn
và sáng láng hơn, họ đưa tài sản cùng những hiểu biết khoa học về sản xuất
của mình vào nền sản xuất công nghiệp, và bằng cách mở ra những công
